Εν μέσω μίας μεγάλης αύξησης στα κρούσματα COVID-19 στην Ελλάδα, ένα κύμα σχολικών καταλήψεων έχει εξαπλωθεί σε όλη τη χώρα.

Το μαθητικό κίνημα κατηγορεί την κυβέρνηση ότι δεν έκανε προετοιμασίες εν όψει του ανοίγματος των σχολείων τον προηγούμενο μήνα για να προστατεύσει τον σχολικό πληθυσμό από την πανδημία. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα τα μαθήματα να διεξάγονται σε περιβάλλον εξαιρετικά πιεστικό και ανθυγιεινό.

Έως και 25 μαθητές και μαθήτριες στριμώχνονται συχνά σε μικρές τάξεις, υποχρεωμένοι να φορούν μάσκες όλη τη μέρα. Η διάρκεια του διαλείμματος έχει μειωθεί κατά πολύ και οι εκδρομές έχουν αναβληθεί εξ ολοκλήρου. Η δωρεάν παροχή υφασμάτινων μασκών ήταν το μοναδικό μέτρο που πήρε η κυβέρνηση για να προστατεύσει τους μαθητές από τον COVID-19. Αυτό κατέληξε σε φιάσκο, όταν αποκαλύφθηκε ότι οι μάσκες που είχε παραγγείλει ήταν χονδροειδώς υπερμεγέθεις.

Περνώντας έξω από ένα μουντό σχολείο υπό κατάληψη σε μια γειτονιά της Αθήνας, τα Πετράλωνα, άκουσα ένα αγόρι να συζητά με μία μεσήλικη γυναίκα που είχε βγει στο μπαλκόνι ενός διπλανού κτιρίου. Η γυναίκα παραπονιόταν για τη δυνατή μουσική που ακουγόταν από το σχολείο τη νύχτα. Το αγόρι, ένας από τους ηγέτες της κατάληψης, ζήτησε ευγενικά συγγνώμη και έπιασε να εξηγεί τα αιτήματα των μαθητών:

“Δεν υπάρχει χρηματοδότηση. Διεκδικούμε περισσότερους καθηγητές, περισσότερο προσωπικό για την καθαριότητα…”

“Αλλιώς θα τα κάψουμε όλα!” φώναξε ένας συμμαθητής του καβάλα σε ένα ποδήλατο BMX.

“Σκάσε, εγώ μιλάω!” το πρώτο αγόρι επενέβη.

Ένας περαστικός πήρε το μέρος των μαθητών: “Παιδιά είναι! Άστα να ζήσουν!”

Η ευρύτερη πραγματικότητα με την οποία βρίσκονται αντιμέτωποι αυτοί οι έφηβοι είναι ζοφερή: η δημόσια δευτεροβάθμια εκπαίδευση στην Ελλάδα ταλανίζεται από οξεία υποχρηματοδότηση και έχει επείγουσα ανάγκη εκσυγχρονισμού.

Το μισό διδακτικό προσωπικό είναι άνω των 50 ετών, καθώς οι προσλήψεις έχουν πρακτικά παγώσει την τελευταία δεκαετία λόγω σκληρής λιτότητας. Οι προοπτικές τους όσον αφορά την εργασία είναι κάκιστες, ακόμα και αν καταφέρουν να αποκτήσουν πτυχίο πανεπιστημίου. Στην Ελλάδα οι πτυχιούχοι έχουν το χαμηλότερο ποσοστό απασχόλησης από όλες τις χώρες του ΟΟΣΑ. Δεν προκαλεί έκπληξη ότι μισό εκατομμύριο νέοι επαγγελματίες (από τα 11 εκατομμύρια του συνολικού πληθυσμού της Ελλάδας) έχουν μεταναστεύσει από την αρχή της κρίσης.

Το αγόρι μού λέει ότι οι μαθητές οργάνωσαν την πρώτη τους ψηφοφορία όταν ο διευθυντής του σχολείου ζήτησε διαβεβαιώσεις ότι περισσότεροι ήταν υπέρ της κατάληψης παρά κατά. Εξηγεί πώς διεξήγαγαν μία μυστική ψηφοφορία χρησιμοποιώντας ένα χαρτόκουτο, το οποίο σφραγίστηκε στο τέλος. Από τους 280 μαθητές, 4 ψήφισαν κατά, 3 λευκό και οι υπόλοιποι υπέρ. Έκτοτε, ψηφίζουν για διάφορα θέματα με δική τους πρωτοβουλία. Κατά τη διάρκεια των 3 εβδομάδων που το σχολείο τελεί υπό κατάληψη, έχουν κάνει 8 ψηφοφορίες. Η άμεση δημοκρατία προϋποθέτει τακτική επιβεβαίωση της λαϊκής βούλησης.

Εντωμεταξύ, προσπαθούν να κερδίσουν την υποστήριξη της γειτονιάς, να κρατήσουν το σχολείο καθαρό και να αποτρέψουν βανδαλισμούς, ώστε η αστυνομία ή θυμωμένοι γονείς να μην έχουν δικαιολογία να μπουν στο κτίριο με τη βία. Η άμεση δημοκρατία προϋποθέτει συνεχή επαγρύπνηση.

Ο ελληνικός νόμος προβλέπει την εκλογή, στην αρχή κάθε σχολικού έτους, ενός οργάνου 15 μαθητών για την εκπροσώπηση της μαθητικής κοινότητας σε κάθε σχολείο. Οι καταληψίες αποφάσισαν να μην διεξαγάγουν αυτές τις εκλογές, από φόβο ότι οι 15 αυτοί μαθητές θα διαχωρίζονταν και θα στοχοποιούνταν από το Υπουργείο Παιδείας ή τις εισαγγελικές αρχές. Παρόλα αυτά, συνεχίζουν να διαβουλεύονται και να αποφασίζουν συλλογικά στις συνελεύσεις τους. Η άμεση δημοκρατία προϋποθέτει την παράκαμψη των “δημοκρατικών” θεσμών που σου επιβάλλει ένα σύστημα που θέλει να σε ελέγξει, και την αυτοθέσμιση της πολιτικής σου κοινότητας μέσω της επινόησης δικών σου θεσμών.

Το αγόρι διαμαρτύρεται: “Από όλους τους μαθητές που ψήφισαν τη συνέχιση της κατάληψης στην τελευταία ψηφοφορία, μόνο 80 ήταν εδώ χθες βράδυ. Δεν μπορείς να κρατήσεις μία κατάληψη με τόσο λίγα άτομα!” Η άμεση δημοκρατία προϋποθέτει υψηλά ποσοστά συμμετοχής.

Όπως σε πολλά μέρη του κόσμου, τα παιδιά στην Ελλάδα υφίστανται συντριπτική κοινωνική πίεση να διαβάσουν, να πάρουν πτυχίο, να μεγαλουργήσουν.

Η απώτερη πηγή αυτή της πίεσης είναι η ακραία ανταγωνιστική αγορά εργασίας που τα περιμένει όταν αποφοιτήσουν. Για τα περισσότερα, ο ελεύθερος χρόνος έχει εξανεμιστεί. Τη θέση του έχουν πάρει ιδιαίτερα μαθήματα μετά το σχολείο, για να αναπληρωθούν οι σοβαρές ελλείψεις της δημόσιας εκπαίδευσης. Αυτό προσθέτει ένα μεγάλο βάρος στα οικονομικά των γονιών τους, το οποίο εντείνει την πίεση που αισθάνονται τα ίδια.

Στην αρχαία Ελλάδα η φράση “Σχολήν άγω” σήμαινε “ζω με την άνεση του ελεύθερου χρόνου”. Η λέξη σχολή (skolē) σήμαινε ελεύθερο χρόνο, σχόλη, απραγία. Αλλά επειδή όταν δεν έχεις α-σχολίες, αρχίζεις τις φιλοσοφικές συζητήσεις, το νόημα της λέξης δεν άργησε να μετατοπιστεί σε “αξιοποίηση του ελεύθερου χρόνου για την καλλιέργεια του πνεύματος”. Ήδη από την εποχή μετά τις κατακτήσεις του Αλέξανδρου, η λέξη σήμαινε τη διδασκαλία και το μέρος όπου διεξάγεται. Αυτή είναι η ρίζα των σύγχρονων ευρωπαϊκών λέξεων school, schule, école, scuola, escuela, škola, школа, shkollë, κλπ.

Για τους Έλληνες εφήβους η κατάληψη είναι, πέραν της διεκδίκησης των αιτημάτων τους, ένας πειραματισμός στη ριζοσπαστική δημοκρατία και ένας τρόπος να ανακτήσουν πολύτιμο ελεύθερο χρόνο.

Η χαμένη ευκαιρία να μπορούν να αναστοχάζονται και να διαβουλεύονται σε δικό τους χώρο και χρόνο, ανεπηρέαστοι από ενήλικες που επιμένουν ότι πρέπει να υποταχτούν σε μια μοίρα που δεν βγάζει νόημα. Αυτοί οι μαθητές και μαθήτριες αδράχνουν τη μέρα κάνοντας συλλογικά όνειρα, σχέδια και αντίσταση. Το πιο σημαντικό μάθημα από όλα: η άμεση δημοκρατία προϋποθέτει ελεύθερο χρόνο.

Αναγνωρίζοντας ότι τα κέρδη μεγάλων εταιρειών όπως η Google παράγονται συλλογικά αλλά διατίθενται ιδιωτικά, το DiEM25 έχει προτείνει την καθιέρωση ενός Βασικού Καθολικού Μερίσματος για όλους τους ανθρώπους ανεξαιρέτως, που θα χρηματοδοτείται από ένα μέρος αυτών των κερδών.

Ένα τέτοιο μέτρο θα άμβλυνε την ακραία φτώχεια, τον κοινωνικό αποκλεισμό, τον εξευτελισμό και την εκμετάλλευση στην εργασία, ακόμη και το τράφικινγκ και την αναγκαστική μετανάστευση. Επιπλέον, θα μπορούσε να αντικαταστήσει σε μεγάλο βαθμό ένα κοινωνικό κράτος που στιγματίζει όσους δεν αποκλείει. Χωρίς τη βασανιστική πίεση να βγάλει αρκετά χρήματα για να καλύψει βασικές ανάγκες, καθένας και καθεμιά θα ήταν σε θέση να ασχοληθούν με τα ενδιαφέροντά τους σε αναζήτηση αυτοπραγμάτωσης. Τέλος, απλώς και μόνο παρέχοντας στους ανθρώπους την πολυτέλεια του ελεύθερου χρόνου, ένα Βασικό Καθολικό Μέρισμα υπόσχεται να απελευθερώσει μια τεράστια δημοκρατική δυνατότητα.

Photo Source: Ppap on Twitter. 

Θέλεις να ενημερώνεσαι για τις δράσεις του DiEM25-ΜέΡΑ25; Γράψου εδώ