Της Susan George
Υπογράφοντα, Σύμβουλο και Μέλος του DiEM25
Απόσπασμα από τη διάλεξη που έδωσε στο Μπουένος Άιρες (1 έως 2 Σεπτεμβρίου 2016) η οποία διοργανώθηκε από το Διεθνές Κέντρο για την Προαγωγή των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και της UNESCO.
Μου κάνει εντύπωση ότι όλες οι θρησκείες έχουν τους δικούς τους ιερούς τόπους προσκυνήματος, είτε στη Μέκκα, στον Saint Jacques de Compostelle, στον τόπο του Διαφωτισμού του Βούδα στην Ινδία, στις ιερές πόλεις των Ινδουιστών της Ινδίας ή στους Αγίους Τόπους της Ιερουσαλήμ. Οι άνθρωποι που πηγαίνουν σε αυτούς τους ιερούς τόπους για  προσκύνημα συνήθως ζητούν συγχώρεση ή σωτηρία, φώτιση, θεραπεία ή κάνουν τάματα.
Ο δικός μας κοινός τόπος προσκυνήματος είναι διαφορετικής φύσης. Δεν επιδιώκουμε προσωπική ευλογία αλλά σωτηρία και ελπίδα για όλους τους λαούς και για το σπίτι μας, τη Γη. Όλοι βρισκόμαστε υπό τεράστια απειλή. Έχουμε ξεκινήσει αυτό το ταξίδι, επειδή αναγνωρίζουμε ότι η ανθρωπότητα ποτέ δεν ήταν σε μεγαλύτερο κίνδυνο από ό,τι αυτή τη στιγμή.
Προσπαθώ να μην μιλώ για «τη σωτηρία του πλανήτη». Ό,τι και αν κάνουν οι άνθρωποι, ο πλανήτης θα συνεχίσει να περιστρέφεται γύρω από τον άξονά του και σε τροχιά γύρω από τον ήλιο, όπως κάνει για περίπου τεσσεράμισι δισεκατομμύρια χρόνια. Ο πλανήτης Γη, τον οποίο σκεφτόμαστε ως «δικό μας», δεν είναι καθόλου πραγματικά «δικός μας». Θα μπορούσε κάλλιστα να συνεχίσει, τελείως αλλαγμένος, την πορεία του κατά μήκος της προβλεπόμενης τροχιάς του χωρίς εμάς. Πράγματι, θα μπορούσε κανείς εύκολα να υποστηρίξει, όπως οι λεγόμενοι «σκληροπυρηνικοί οικολόγοι», ότι ο πλανήτης θα ήταν πολύ καλύτερα χωρίς εμάς, αφού τονίζουν ότι εμείς οι άνθρωποι αποτελούμε τα πιο αρπακτικά, σπάταλα και καταστροφικά είδη που έχουν ζήσει ποτέ στη Γη, σε αυτά τα τεσσεράμισι δισεκατομμύρια χρόνια.
Δεν είμαι εδώ για να προωθήσω τη σκληροπυρηνική άποψη της οικολογίας. Είμαι εδώ για να παρουσιάσω και να ορίσω, αυτό που, όπως βλέπω, αποτελεί ένα νέο φαινόμενο στην ιστορία της ανθρωπότητας. Το αποκαλώ Γαιοκτονία. Γαιοκτονία είναι η συλλογική δράση ενός είδους από τα εκατομμύρια άλλα είδη που υπάρχουν, το οποίο κάνει τον πλανήτη Γη αγνώριστο και ακατάλληλο για τη ζωή. Αυτό το είδος διαπράττει Γαιοκτονία ενάντια σε όλα τα φυσικά συστήματα, είτε είναι μικροσκοπικοί οργανισμοί, φυτά, ζώα είτε ο ίδιος του ο εαυτός, ο homo sapiens, η ανθρωπότητα.
Ο homo sapiens έχει υπάρξει μόνο για περίπου 200.000 χρόνια. Ο χρόνος που έχουμε κατοικήσει αυτόν τον πλανήτη, σε σύγκριση με το σύνολο της ηλικίας του, είναι απειροελάχιστα μικρός, ένα μικροσκοπικό μέρος του γεωλογικού χρόνου. Ισοδυναμεί με μόλις το 0,00004% εκατό του χρόνου ύπαρξης της γης. Και παρόλο που κάθε είδος φυτού ή ζώου – σπονδυλωτά ή ασπόνδυλα – διαρκεί κατά μέσο όρο περίπου δέκα εκατομμύρια χρόνια, το είδος μας φαίνεται αποφασισμένο να προκαλέσει τη δική του εξαφάνιση, μαζί και των υπολοίπων, πολύ πριν του προβλεπόμενου χρόνου. Ο θάνατος ενός ολόκληρου είδους, γεωλογικά μιλώντας, συμβαίνει συχνά. Μερικές εξαφανίσεις ειδών είναι θεαματικές-σκεφτείτε τους δεινόσαυρους-, οι περισσότερες, όμως, είναι ήσυχες και αφήνουν ελάχιστα ίχνη. Πολλά είδη θα έχουν εξαφανιστεί για πάντα ακόμα και κατά τη διάρκεια αυτής της ομιλίας. Οι επιστήμονες λένε ότι ο «ρυθμός εξαφάνισης υποβάθρου» είναι περίπου χίλιες φορές μεγαλύτερος σε σχέση με το μέσο όρο και ορισμένοι έχουν αρχίσει να αποκαλούν την εποχή μας ως «η έκτη μεγαλύτερη εξαφάνιση». Η προηγούμενη, η Πέρμια εξαφάνιση, συνέβη περίπου 250 εκατομμύρια χρόνια πριν. Περίπου το 95% όλων των ειδών της γης εξαφανίστηκαν, πιθανώς λόγω της ηφαιστειακής δραστηριότητας και της  αύξησης της θερμοκρασίας που προκάλεσε τεράστιες εκλύσεις μεθανίου από τους ωκεανούς.
Τα είδη εξαφανίζονται μαζικά, επειδή δεν μπορούν να προσαρμοστούν αρκετά γρήγορα στις ταχύτατα μεταβαλλόμενες συνθήκες. Μερικά είδη, των ανθρώπων συμπεριλαμβανομένων, μπορούν να προσαρμοστούν σε μια ποικιλία περιβαλλόντων και με μεγάλη απόκλιση θερμοκρασίας, από τη Σιβηρία ή τη Γροιλανδία έως το Πακιστάν ή το Σαχέλ, αλλά κανένα είδος δεν είναι απείρως προσαρμόσιμο και όλα έχουν τα όριά τους.
Το δικό μας, είναι το μόνο είδος μεταξύ εκατομμυρίων, που έχει την ικανότητα της ομιλίας, τις δεξιότητες να κατασκευάζει εργαλεία και πάνω από όλα συνείδηση, ικανότητα για φαντασία, σκέψη και πνευματικότητα. Και όμως, το τέλος της δικής μας ύπαρξης είναι αδύνατο να το κατανοήσουμε συλλογικά: πολύ φοβερό και πολύ οριστικό για να το αναλογιστούμε. Εξαφάνιση δεν μπορεί να συμβεί σε εμάς –  εμείς οι άνθρωποι είμαστε τεχνολογικά πολύ προηγμένοι, μπορούμε να βρούμε τη λύση σε οποιοδήποτε πρόβλημα, εμείς είμαστε οι άρχοντες της δημιουργίας και δεν μπορούμε να αποτύχουμε, πόσο μάλλον να εξαφανιστούμε. Έχουμε γίνει μάρτυρες φρικτών μαζικών δολοφονιών στη διάρκεια της ζωής μας και, επειδή έχουμε γνωρίσει αυτή τη φρίκη, είμαστε σε θέση να την ονομάσουμε. Γενοκτονία: όλες οι γλώσσες έχουν την υποχρέωση να προσθέσουν αυτή τη φοβερή λέξη, στα λεξικά τους.
Άραγε, είμαστε σε θέση να φανταστούμε, πόσο μάλλον να αναγνωρίσουμε, ότι είμαστε επίσης ικανοί να διαπράξουμε Γαιοκτονία; Στο μυαλό μου, ο όρος αυτός είναι ευρύτεροςαπό την «Οικοκτονία», η οποία μέχρι στιγμής φαίνεται να περιορίζεται σε συγκεκριμένα περιβάλλοντα ή γεωγραφικές περιοχές, όπως η ισοπέδωση του δάσους ή η μαζική ρύπανση, ας πούμε, του Κόλπου του Μεξικού. Η έννοια της Γαιοκτονίας είναι δυστυχώς πιο γενική: είναι μια τεράστια επίθεση ενάντια στη φύση, της οποίας είμαστε μόνο ένα μέρος,  ενάντια σε κάθε γήινη ζωή και εναντία στη Δημιουργία, καθώς και η πλήρης άρνηση των δικαιωμάτων του ανθρώπου. Σας καταθέτω ότι αυτή η ύψιστη πράξη καταστροφής είναι σε εξέλιξη και ότι χρειαζόμαστε ένα όνομα για αυτό. Χωρίς όνομα, δεν υπάρχει καμία έννοια και χωρίς έννοια που δεν υπάρχει τρόπος καταπολέμησης. Γι’ αυτό έψαξα για μια νέα λέξη.
Ίσως να πείτε ότι κινδυνολογώ. Επιτρέψτε μου να σας παρουσιάσω μερικά από τα πιο πρόσφατα ευρήματα των επιστημόνων σχετικά με την ταχύτητα και την πρόοδο της κλιματικής αλλαγής. Τα περισσότερα προέρχονται από την πρόσφατη Έκθεση για την Κατάσταση του Κλίματος που εκπονήθηκε από την Εθνική Υπηρεσία Ωκεανών και Ατμόσφαιρας (NOAA) των Ηνωμένων Πολιτειών. Παρήχθη από τα δεδομένα εκατοντάδων επιστημόνων από 62 χώρες.
Το 2015, οι θερμοκρασίες, η άνοδος της στάθμης της θάλασσας και τα ακραία καιρικά φαινόμενα έσπασαν πάλι όλα τα ρεκόρ. Όπως και το 2014, έτσι και το 2015 ήταν η θερμότερη χρονιά που έχει καταγραφεί ποτέ και το 2016 είναι πιθανό να σπάσει επίσης αυτό το ρεκόρ. Οι ωκεανοί δεν μπορούν να απορροφήσουν όλα τα αέρια θερμοκηπίου που παράγουμε και θερμαίνονται γρήγορα. Πέρυσι ο Ανατολικός Ειρηνικός Ωκεανός ήταν δύο βαθμούς θερμότερος και η θερμοκρασία του Αρκτικού Ωκεανού ήταν οκτώ βαθμούς υψηλότερη από τον ιστορικό μέσο όρο. Το κάλυμμα πάγου της Αρκτικής ήταν το μικρότερο των τελευταίων 37 χρόνων, από τότε που οι δορυφόροι μας ξεκίνησαν τη μέτρηση αυτή. Η αύξηση της θερμοκρασίας των Ωκεανών προκαλεί τεράστια ανάπτυξη τοξικών φυκιών που εξαπλώνονται στον Βορειοδυτικό Ειρηνικό και στα ανοικτά των ακτών της Αυστραλίας, σκοτώνοντας κοράλλια, ψάρια, πουλιά και θηλαστικά. Οι επιστήμονες και οι δημοσιογράφοι επινόησαν τον όρο «θαλάσσια κύματα καύσωνα». Τα θαλάσσια είδη της Αρκτικής αγωνίζονται να προσαρμοστούν στις τεράστιες μεταναστεύσεις των ανταγωνιστών τους που προσελκύονται από τα θερμότερα νερά και τρώνε την περιορισμένη ποσότητα τροφής. Εάν το κάλυμμα πάγου της Γροιλανδίας λιώσει εντελώς, η εξαφάνισή του θα αυξήσει το επίπεδο της θάλασσας κατά επτά ολόκληρα μέτρα. Πέρυσι το λιώσιμο παρατηρήθηκε σε ποσοστό πάνω από 50% της επιφάνειάς του.
Θα πρέπει επίσης να αναμένουμε πολλές απώλειες ανθρώπινες ζωών λόγω περισσότερων πλημμυρών, ξηρασιών, δασικών πυρκαγιών και βίαιων καταιγίδων, καθώς και περισσότερους εκτοπισθέντες και κλιματικούς πρόσφυγες να αναζητούν ένα βιώσιμο σπίτι. Θα συναντούμε όλο και πιο συχνά έλλειψη τροφίμων και νερού, ειδικά για τα δεκάδες εκατομμύρια που εξαρτώνται από παγετώνες για την παροχή νερού. Κάτι που δεν έχει συζητηθεί πολύ, αλλά βρίσκεται στη σκέψη των στρατιωτικών του Αμερικανικού Πεντάγωνου, είναι οι αναμενόμενες αυξήσεις στην πολιτική αστάθεια, εχθροπραξίες, τα λεγόμενα «αποτυχημένα κράτη» και οι πολεμικές συρράξεις. Οι ειδικοί αναγνωρίζουν τώρα ότι ο πόλεμος στη Συρία προκλήθηκε εν μέρει από τη μεγάλη ξηρασία στις περιοχές καλλιέργειας σιταριού.
Η κλιματική αλλαγή δεν είναι απλή αριθμητική, με άλλα λόγια, 1+ 1 + 1 δεν κάνει απαραίτητα μια ωραία ευθεία γραμμή σε ένα γράφημα. Η αλλαγή είναι εκθετική μεταβολή, πράγμα που σημαίνει ότι κάθε αύξηση της θερμότητας μπορεί να προκαλέσει περαιτέρω αυξήσεις. Αυτό ονομάζεται «θετική ανάδραση» και μπορεί να συνεχίσει έως ότου η αλλαγή του κλίματος γίνει ασταμάτητη και μη αναστρέψιμη. Ανάμεσα στα πιο τρομακτικά παραδείγματα του παρόντος είναι το λιώσιμο του μόνιμου υποστρώματος πάγου στη Σιβηρία και την Αλάσκα. Εκτιμάται ότι 1.400 δισεκατομμύρια τόνοι μεθανίου περιέχονται  σε αυτό το μόνιμο υπόστρωμα του πάγου και το μεθάνιο είναι είκοσι φορές πιο «ισχυρό» από το CO₂. Ανάλογα με τον ρυθμό με τον οποίο ξεπαγώνει το υπόστρωμα, η τεράστια αυτή δεξαμενή αερίων του θερμοκηπίου θα μπορούσε να προκαλέσει μη αναστρέψιμη κλιματική αλλαγή και να επακολουθήσει Γαιοκτονία. Ακόμη και οι πλούσιοι, οι οποίοι τείνουν να θεωρούν τους εαυτούς τους εντελώς προστατευμένους από τους νόμους της φύσης, δεν θα μπορούσαν να ξεφύγουν από τις συνέπειες.
Ίσως έχουμε ήδη ξεπεράσει το σημείο χωρίς επιστροφή. Αλλά αφού κανείς δεν ξέρει σίγουρα, πρέπει να δρούμε σαν να έχουμε ακόμα μια ευκαιρία να σταματήσουμε και να αντιστρέψουμε την αλλαγή του κλίματος. Οι άνθρωποι που είναι παρόντες σε αυτό το σεμινάριο διαφέρουν μεταξύ τους, αλλά όλοι μας είμαστε σοβαροί και καλά ενημερωμένοι,  ανησυχούμε σοβαρά για την κλιματική αλλαγή, τα ανθρώπινα δικαιώματα και συχνά για τις πνευματικές διαστάσεις της ζωής. Ως εκ τούτου, έχουμε επιλέξει να βαδίσουμε ενάντια στις πιθανότητες και να κάνουμε το καλύτερο δυνατό για να βεβαιωθούμε ότι η περιπέτεια του ανθρώπινου είδους μπορεί να συνεχιστεί.
Μου κάνει όμως εντύπωση ότι ακριβώς επειδή σοβαροί, έξυπνοι και ηθικοί άνθρωποι έχουν κάνει αυτή την επιλογή, μπορεί να έχουν ιδιαίτερη δυσκολία να αποδεχθούν ότι υπάρχουν άνθρωποι που δεν μοιράζονται τη δική τους ηθική ή τη δική τους δέσμευση. Ρωτήστε τον εαυτό σας: Έχετε την τάση να πιστεύετε ότι οι κίνδυνοι της κλιματικής αλλαγής είναι τόσο εξόφθαλμα προφανείς και τόσο καθολικοί ώστε όλοι οι κανονικοί άνθρωποι πρέπει να υποστηρίζουν απαραίτητα τους ίδιους στόχους με σας; Πιστεύετε ότι, για παράδειγμα, αφού έχουμε την τεχνολογία, τη γνώση και τα χρήματα για να πραγματοποιήσουμε τη μεγάλη μετάβαση προς ένα κόσμο χωρίς ορυκτά καύσιμα που βασίζεται σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, εκείνοι που δεν συμμερίζονται την αίσθηση του επείγοντος είναι απλά παραπληροφορημένοι; ότι το μόνο που χρειάζονται είναι περισσότερες πληροφορίες και καλύτερες εξηγήσεις;
Αν το πιστεύετε αυτό, τότε θα δοκιμάσω να σας προσβάλλω. Για να μιλήσουμε ξεκάθαρα, φοβάμαι ότι μια τέτοια άποψη είναι τελείως λάθος. Αναμφίβολα υπάρχουν ακόμα άνθρωποι που αγνοούν τους κινδύνους της κλιματικής αλλαγής, αλλά σίγουρα δεν είναι μεταξύ των ανθρώπων που χειρίζονται τα παγκόσμια ζητήματα.
Όχι. Το πραγματικό πρόβλημα είναι ότι είμαστε αντιμέτωποι με αποφασισμένους, καλά οργανωμένους αντιπάλους που δεν νοιάζονται για τα ανθρώπινα δικαιώματα ή την αλλαγή του κλίματος. Που πιθανότατα να γελάσουν με την αναφορά της λέξης Γαιοκτονία. Θέλουν μόνο ένα πράγμα: business as usual και έναν κόσμο στον οποίο μπορούν να κερδίζουν ατελείωτα ποσά χρημάτων χρησιμοποιώντας οποιονδήποτε και όλους τους διαθέσιμους πόρους, χωρίς να ενδιαφέρονται για το τίμημα που πληρώνει η φύση και η ανθρώπινη ζωή. Αν δεν αποδεχθούμε αυτή την πραγματικότητα και αντιμετωπίσουμε αυτούς τους αντιπάλους, καθώς και τους δημόσιους και ιδιωτικούς οργανισμούς που τους εξυπηρετούν, φοβάμαι ότι δεν έχουμε καμία ελπίδα να προλάβουμε τελικά τη Γαιοκτονία.
Πραγματικοί εχθροί υπάρχουν. Δεν θα αλλάξουν γνώμη με λογικά επιχειρήματα, προτροπή, προσευχή ή ηθικό παράδειγμα. Η αντιμετώπισή τους τους γίνεται πιο δύσκολη, επειδή κατέχουν θέσεις κύρους και ισχύος και μπορούν να εκφοβίσουν όσους προσπαθούν να τους σταματήσουν. Εδώ μπορεί να είναι χρήσιμο να παραθέσουμε τα λόγια του Βρετανού ιστορικού του 19ου αιώνα, του Λόρδος Άκτον. Αυτός έγραψε το αμίμητο, “η εξουσία διαφθείρει και η απόλυτη εξουσία διαφθείρει απόλυτα», προσθέτοντας ότι «οι μεγάλοι άνδρες είναι σχεδόν πάντα κακοί…”. Η εξουσία διαφθείρει, διότι επιτρέπει σε πρόσωπα, οργανισμούς ή κυβερνήσεις να επιβάλουν τη θέλησή τους και να διαμορφώσουν έτσι τον κόσμο ώστε να εξυπηρετούν τα άμεσα συμφέροντά τους . Στο παρελθόν, αυτό συχνά γινόταν μέσω των πολέμων και ένας άλλος μεγάλος στοχαστής του 19ου αιώνα, ο  στρατηγός Καρλ φον Κλάουζεβιτς ορίζει τον πόλεμο ως «μια πράξη βίας που αναγκάζει τον αντίπαλο να κάνει αυτό που θέλουμε».
Συνδυάστε Κλάουζεβιτς και Άκτον, τοποθετήστε τους στον 21ο αιώνα και μπορείτε να ορίσετε την Ισχύ ως την ικανότητα να επιβάλει τη θέλησή του οποιοδήποτε σύστημα εξυπηρετεί το ισχυρό πρόσωπο. Σήμερα οι ισχυροί, τόσο στο δημόσιο όσο και στον ιδιωτικό τομέα, ιδιαίτερα στις ακόμα κραταιές δυτικές χώρες, εξυπηρετούν τα συμφέροντα ενός προηγμένου καπιταλιστικού συστήματος, στο οποίο γιγαντιαίες πολυεθνικές εταιρείες αποτελούν τους κυριότερους πολιτικούς παράγοντες. Συχνά, αυτές οι μεγάλες εταιρείες πετρελαίου, φυσικού αερίου ή άνθρακα, καθώς και οι τράπεζες τους είναι πιο πλούσιες και πιο ισχυρές από πολλές δεκάδες κράτη. Ο στόχος τους, όπως το έθεσε ο Κλάουζεβιτς, είναι να αναγκάσουν όλους τους άλλους να «κάνουν αυτό που θέλουν». Οι εταιρείες δεν θέλουν ούτε να χρειάζεται να καταφεύγουν σε πόλεμο ή σε βάναυσες μεθόδους. Είναι στελεχωμένες με ανθρώπους που είναι υψηλόμισθοι και ανταμείβονται για την εξυπηρέτηση των σκοπών των εταιρειών τους. Όποιος αρνείται να θυσιάσει την προσωπική του ηθική, προκειμένου να επιτευχθεί ο στόχος της αύξησης των κερδών και της επιρροής δεν θα παραμείνει εργαζόμενος για μεγάλο χρονικό διάστημα.
Τα στελέχη αυτά είναι ευχαριστημένα να ζουν σε ένα βραχυπρόθεσμο κόσμο και σήμερα όλοι μας, επίσης αναγκαζόμαστε να ζούμε σε αυτόν, ακόμα κι αν ξέρουμε ότι η μακροπρόθεσμη προοπτική είναι ζωτικής σημασίας για να κατανοήσουμε έννοιες όπως η «ανεξέλεγκτη κλιματική αλλαγή» ή η “Γαιοκτονία “. Η ηγεσία των μεγάλων εταιριών ορυκτών καυσίμων και των τραπεζών έχει επιλεγεί επειδή είναι διατεθειμένη να θυσιάσει οποιεσδήποτε ανθρώπινες αξίες για την επίτευξη του στόχου της αύξησης των κερδών. Κανένας πρόεδρος εταιρείας δεν μπορεί να το αλλάξει αυτό. Όλοι γνωρίζουν ότι η θεσούλα τους εξαρτάται από την τήρηση των κανόνων. Εξυπηρετούν τις εταιρείες τους, τις οποίες οι εθνικές μας κυβερνήσεις προστατεύουν, τροφοδοτούν και συχνά υπακούν. Καταγγέλλοντας, απολύοντας και αντικαθιστώντας πρόσωπα δεν οδηγεί πουθενά. Γι’ αυτούς, το μέλλον της ανθρωπότητας και η μοίρα της γης δεν είναι, δυστυχώς, προτεραιότητα.
Πρέπει να αγωνιστούμε για να μείνουν τα ορυκτά καύσιμα στο υπέδαφος και η μόνη δύναμη που μπορεί να συγκρατήσει τις εταιρείες είναι η δύναμη του νόμου. Ο νόμος θα αλλάξει μόνο υπό την επίδραση μιας ισχυρής, καλά οργανωμένης κοινής γνώμης. Χρειαζόμαστε τη δέσμευση ανθρώπων σαν και σας, που είναι ηγέτες και μπορούν να επηρεάσουν μεγάλα τμήματα της κοινής γνώμης για να δημιουργηθεί πίεση. Χρειαζόμαστε απεγνωσμένα πίεση στις κυβερνήσεις για να υποχρεωθούν να ενεργήσουν δυναμικά και να αντισταθούν στην εταιρική εξουσία.
Ίσως νομίζετε ότι εξακοντίζω αόριστες κατηγορίες. Για να ολοκληρώσω αυτή την ομιλία, επιτρέψτε μου να αναφερθώ εν συντομία σε μερικές από τις εταιρικές στρατηγικές που αποσκοπούν στην απόκτηση ακόμη μεγαλύτερης ελευθερίας και κερδών. Το αποτέλεσμα  αυτών των στρατηγικών είναι να επιταχυνθεί η κλιματική αλλαγή. Επειδή έχουμε λίγο χρόνο, αφήνω έξω τις λεπτομέρειες σχετικά με την εξουσία των μεγαλύτερων και πλουσιότερων εταιρειών στον κόσμο. Θα αφήσω επίσης τους τομείς των οδικών και αεροπορικών μεταφορών, καθώς και τις επιχειρήσεις, που βρίσκονται κυρίως στο Νότο, οι οποίες εμπλέκονται στη μαζική αποψίλωση των δασών. Οι εταιρείες που πρόκειται να αναφερθώ μπορεί να είναι δημόσιες ή ιδιωτικές. Αυτή είναι μια μικρή λίστα από λιγότερο γνωστές εταιρικές οντότητες που συμβάλλουν στην αύξηση της κλιματικής αλλαγής:
–        Τα λόμπυ
–        Οι κρατικές επιχορηγήσεις
–        Οι διμερείς και πολυμερείς συμφωνίες για το εμπόριο

1. Τα λόμπυ: Η χρησιμοποίηση των λόμπυ από τις εταιρείες έχει αυξηθεί εκθετικά κατά τη διάρκεια των προηγούμενων δεκαετιών. Τα λόμπυ είναι πλέον μια σημαντική βιομηχανία παροχής υπηρεσιών, με τζίρο πολλών δισεκατομμυρίων δολαρίων. Μπορεί κανείς να διακρίνει τρία είδη:

Το πρώτο είναι η απλούστερη και η πιο απλή: οι επιχειρήσεις προσλαμβάνουν διαφημιστές, και προσωπικό δημόσιων σχέσεων και επικοινωνίας όχι για να βελτιώσουν τις πωλήσεις τους, αλλά για να παρουσιάσουν το καλύτερο πρόσωπό τους και την άποψή τους, να επηρεάσουν την κοινή γνώμη και τους διαμορφωτές της, τα μέσα μαζικής ενημέρωσης και την κυβέρνηση. Παράδειγμα: μια μεγάλη εταιρεία πετρελαίου όπως η BP αποφασίζει να επανατοποθετηθεί στην αγορά ως «εταιρεία ενέργειας», ακόμη και αν το 98% της δραστηριότητάς της παραμένει στα ορυκτά καύσιμα και οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας έχουν μόνο ένα ελάχιστο ποσοστό.
Δεύτερον, οι εταιρείες προωθούν την άρνηση της κλιματικής αλλαγής. Για παράδειγμα, η Exxon-Mobil αν και έμαθε σχεδόν σαράντα χρόνια πριν από τους δικούς της επιστήμονες  ότι η κλιματική αλλαγή είναι μια επικίνδυνη πραγματικότητα, έχει ξοδέψει εκατομμύρια για τη χρηματοδότηση των λεγόμενων «think tanks» και διεφθαρμένων επιστημόνων, των οποίων η μόνη δουλειά είναι να παρέχουν επιχειρήματα και προπαγάνδα, που υποτίθεται ότι αποδεικνύουν ότι η κλιματική αλλαγή είναι ανύπαρκτη ή δεν είναι τίποτα το ανησυχητικό. Όσο περισσότερους αρνητές της κλιματικής αλλαγής δημιουργήσουν, τόσο περισσότερο μπορούν να εμποδίσουν τη νομοθεσία και να ελέγξουν τη συμπεριφορά των νομοθετών. Οι λομπίστες γνωρίζουν ότι είναι συνήθως αρκετό να δημιουργηθεί αμφιβολία και τα έχουν καταφέρει άψογα στις Ηνωμένες Πολιτείες. Εδώ, σύμφωνα με πρόσφατες έρευνες, ένα στα τέσσερα άτομα αρνείται ή αμφιβάλλει για την πραγματικότητα της κλιματικής αλλαγής. Κανείς Ρεπουμπλικανός υποψήφιος για πολιτικό αξίωμα, του Ντόναλντ Τραμπ συμπεριλαμβανομένου, δεν θα διακινδυνεύσει λέγοντας στο κοινό ότι υπάρχει κλιματική αλλαγή –  μιλάμε για τη χώρα που, όπως γνωρίζετε, έχει μακράν τη μεγαλύτερη στον κόσμο κατά κεφαλήν εκπομπή των αερίων του θερμοκηπίου.
Τέλος, οι εταιρείες αυτές, πάντα ανήκουν σε βιομηχανικά λόμπυ, των οποίων ο ρόλος είναι να υπερασπίζονται τα συμφέροντα του συνόλου του τομέα στον οποίον δραστηριοποιούνται –  για παράδειγμα, εναντιώνονται σε κάθε απόφαση του Οργανισμού Προστασίας Περιβάλλοντος των Ηνωμένων Πολιτειών (ΕΡΑ) ή σε αποφάσεις ευρωπαϊκών οργανισμών. Οι χώρες στις οποίες η βιομηχανία πετρελαίου είναι ένα βασικό μέρος της ίδιας της κυβέρνησης, όπως η Κίνα ή η Σαουδική Αραβία, εφευρίσκουν συγκεκριμένα προβλήματα τα οποία οι πολίτες δεν έχουν τις γνώσεις να αντιμετωπίσουν. Σε τέτοιες περιπτώσεις, η μόνη εφικτή στρατηγική είναι να μειωθεί η ζήτηση για ορυκτά καύσιμα συνολικά.

2. Οι κρατικές επιχορηγήσεις: Οι ακόλουθες πληροφορίες προέρχονται από μια αναφορά του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ) του 2013 – ένα σαφές σημάδι προόδου, αφού η αλλαγή του κλίματος δεν είχε εξεταστεί ποτέ μέχρι τότε από το ΔΝΤ. Οι επιχορηγήσεις για τα ορυκτά καύσιμα είναι ένα παγκόσμιο φαινόμενο. Μερικά κράτη επιτρέπουν στους καταναλωτές να προμηθεύονται καύσιμα σε τιμές κάτω του κόστους. Άλλα κράτη επιτρέπουν στις επιχειρήσεις να απαλλαγούν από το κόστος της περιβαλλοντικής ζημιάς που προκαλούν. Οι οικονομολόγοι ονομάζουν αυτές τις ζημιές «εξωτερικές» (externalities), όπως η ρύπανση, η μόλυνση των αποθεμάτων νερού ή απορρύπανση των περιοχών εξόρυξης και οι δαπάνες αυτές πρέπει να καταβληθούν από τις κυβερνήσεις-ή να μην καταβληθούν καθόλου, κάτι που οδηγεί σε υψηλότερες δαπάνες για τη δημόσια υγεία, κ.λπ. Σύμφωνα με το ΔΝΤ, το συνολικό κόστος των επιχορηγήσεων για ορυκτά καύσιμα ανέρχεται στο ιλιγγιώδες ποσό των 1.900.000.000.000 δολαρίων (χίλια εννιακόσια δισεκατομμύρια δολάρια). Αν όλες αυτές οι αδικαιολόγητες δαπάνες των κυβερνήσεων εξαλειφθούν και οι εταιρείες πληρώσουν για τις δικές τους «εξωτερικές» ζημιές, το ΔΝΤ υπολογίζει ότι θα προκύψει μείωση της τάξης του 13% στο σύνολο των παγκόσμιων εκπομπών CO₂.

Οι επιδοτήσεις αυτές, όχι μόνο κάνουν τα ορυκτά καύσιμα εξωπραγματικά φθηνά και τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας λιγότερο ανταγωνιστικές, αλλά επίσης μειώνουν τις δημόσιες δαπάνες για πολύ πιο σημαντικούς σκοπούς. Σε όλη την υποσαχάρια Αφρική, οι κυβερνήσεις δαπανούν κατά μέσο όρο 3% εκατό των προϋπολογισμών τους σε επιδοτήσεις, το ίδιο ποσό που δαπανούν και για τη δημόσια υγεία. Οι περισσότερες από αυτές τις επιδοτήσεις έχουν ωφελήσει πλούσιους ανθρώπους – οι φτωχοί Αφρικανοί δεν έχουν αυτοκίνητα ούτε καν δίκτυο ηλεκτρικής ενέργειας. Όπως και να το δούμε, οι επιχορηγήσεις για ορυκτά καύσιμα είναι περιττές, δαπανηρές και επιζήμιες.
Χάρηκα πολύ όταν έμαθα από φίλους μας εδώ στο Μαρόκο ότι η χώρα έχει ήδη επιτυχώς απορρίψει σταδιακά τη χρήση όλων των ορυκτών καυσίμων, ώστε να επενδύσει σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Το σημαντικότερο;  το έκαναν μέσα σε μόλις 18 μήνες, αποδεικνύοντας ότι μπορείτε να κάνετε σημαντικές αλλαγές γρήγορα. Μπράβο, λοιπόν, στο Μαρόκο που θα πρέπει να αποτελέσει μοντέλο για όλες τις χώρες.

3. Οι διμερείς και πολυμερείς συμφωνίες για το εμπόριο: Οι συνθήκες αυτές περιλαμβάνουν πάντα μια ρήτρα που ονομάζεται «Ρήτρα Επίλυσης Διαφορών μεταξύ Επενδυτή-Κράτους» (ISDS) που επιτρέπει στους αλλοδαπούς και μόνο εταιρικούς επενδυτές να μηνύσουν κυρίαρχες κυβερνήσεις ενώπιον ιδιωτικών διαιτητικών δικαστηρίων που αποτελούνται από τρεις ιδιώτες δικηγόρους-διαιτητές για κάθε νέα νομοθεσία που η εταιρεία θεωρεί ότι μπορεί να βλάψει τα τρέχοντα ή ακόμη και τα μελλοντικά της κέρδη. Για παράδειγμα, η κατάργηση των επιδοτήσεων σίγουρα θα θεωρηθεί ως απειλή και οι αλλοδαπές εταιρείες που τις λαμβάνουν θα μηνύσουν αναμφίβολα την κυβέρνηση. Μερικές τρέχουσες υποθέσεις περιλαμβάνουν την εταιρεία Occidental Petroleum η οποία μήνυσε (και κέρδισε τη δίκη) έναντι της κυβέρνησης του Εκουαδόρ που αρνήθηκε να επιτρέψει γεωτρήσεις σε μια οικολογικά προστατευόμενη περιοχή. Το δικαστήριο επικύρωσε στην Occidental αποζημίωση ύψους 1,7 δις δολαρίων. Η εταιρεία Lone Pine μηνύει την επαρχία του Κεμπέκ για 250 εκατομμύρια δολάρια, επειδή αρνήθηκε να της χορηγήσει άδεια για υδραυλική ρωγμάτωση (fracking) στη λεκάνη του ποταμού του Saint Lawrence. Από τη στιγμή που ο Πρόεδρος Ομπάμα άσκησε βέτο στην κατασκευή του αγωγού Keystone που επρόκειτο να μεταφέρει ιδιαίτερα βρώμικη πισσούχο άμμο από την Αλμπέρτα του Καναδά στον Κόλπο του Μεξικού, η καναδική εταιρεία TransCanada υπέβαλε μήνυση εναντίον των ΗΠΑ ζητώντας 15 δισεκατομμύρια δολάρια. Συχνά είναι αρκετό να απειλήσουν με μηνύσεις μια κυβέρνηση βάσει των ISDS ώστε να σκεφτεί δύο φορές πριν την ψήφιση ενός νόμου για την προστασία των ανθρώπων ή του περιβάλλοντος. Μια κυβέρνηση μπορεί να «κερδίσει» κατά της εταιρείας, όπως έχει συμβεί στο 35% των περιπτώσεων μέχρι τώρα, αλλά ποτέ δεν μπορεί να κερδίσει πραγματικά, επειδή υπέγραψε τη συνθήκη και δεν μπορεί να αρνηθεί την αγωγή και το κόστος των ιδιωτικών διαιτησιών που ανέρχεται σε εκατομμύρια δολάρια. Εταιρείες ορυκτών καυσίμων και υπηρεσιών πετρελαίου μπορούν επίσης να μηνύσουν μια κυβέρνηση, προκειμένου να τρομάξουν και άλλους που επιθυμούν να κάνουν οποιεσδήποτε παρόμοιες αλλαγές.

Για να ολοκληρώσω με λίγα μόνο λόγια, επιτρέψτε μου να πω ότι ελπίζω πραγματικά ότι κάθε άνθρωπος που παρακολούθησε το σεμινάριο, θα φύγει έχοντας πιστέψει ότι μια εταιρική εξαγορά είναι σε εξέλιξη που θα έχει θανάσιμη συμβολή στη Γαιοκτονία. Ελπίζω επίσης ότι εκτός από όλες τις τρέχουσες επαγγελματικές ή εθελοντικές δεσμεύσεις, θα δεχθείτε την πρόσθετη ευθύνη να καταστήσετε γνωστή και να αγωνιστείτε ενάντια στη Γαιοκτονία. Παρά τις προσπάθειες των καλών ανθρώπων παντού στον κόσμο για τη μείωση των προσωπικών εκπομπών άνθρακα, αυτό δεν θα είναι αρκετό αν δεν μπορέσουμε να υποχρεώσουμε τις παρούσες δομές προώθησης ορυκτών καυσίμων να αλλάξουν ή να εξαφανιστούν.
Συχνά με ρωτούν αν είμαι αισιόδοξη ή απαισιόδοξη. Δεν είμαι τίποτε από τα δύο. Δεν γνωρίζω το μέλλον. Αλλά ελπίζω. Πιστεύω ότι έχουμε ακόμα μια ευκαιρία. Οι άνθρωποι μπορούν να ξεπεράσουν ακόμη και απειλές τόσο τρομακτικές όσο η Γαιοκτονία. Πολλοί μπορεί να αναλάβουν δράση παίρνοντας παράδειγμα από ακτιβιστές ανθρωπίνων δικαιωμάτων και θρησκευτικούς ηγέτες. Ας διασφαλίσουμε από κοινού ότι ο δικός μας τόπος προσκυνήματος μας οδηγεί σε αυτό το αποτέλεσμα.

Θέλεις να ενημερώνεσαι για τις δράσεις του DiEM25-ΜέΡΑ25; Γράψου εδώ