Άρθρο του Γιάνη Βαρουφάκη όπως αυτό δημοσιεύτηκε στο thepressproject.gr

Η Ευρώπη βρίσκεται στο έλεος ενός κοινού νομίσματος που όχι μόνο ήταν περιττό για την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση, αλλά υπονομεύει και την ίδια την Ευρωπαϊκή Ένωση. Τι πρέπει λοιπόν να γίνει για ένα νόμισμα χωρίς ένα κράτος να το υποστηρίξει- ή για τα 19 ευρωπαϊκά κράτη χωρίς ένα νόμισμα που ελέγχουν;

Η λογική απάντηση είναι είτε να καταργηθεί το ευρώ, είτε να συνοδευτεί από το ομόσπονδο κράτος που χρειάζεται. Το πρόβλημα είναι ότι η πρώτη λύση θα είναι εξαιρετικά δαπανηρή, ενώ η δεύτερη δεν είναι εφικτή σε ένα πολιτικό κλίμα που ευνοεί την εκ νέου εθνικοποίηση της κυριαρχίας.
Όσοι συμφωνούν ότι το κόστος της διάλυσης του ευρώ είναι υπερβολικά υψηλό για να το σκεφτούμε, αναγκάζονται να οδηγούνται υποχρεωτικά σε έναν τύπο ευσευβών πόθων, που τώρα βρίσκεται πολύ στη μόδα, ειδικά μετά την εκλογή του Εμανουέλ Μακρόν στη γαλλική προεδρία. Η ιδέα τους είναι ότι, με κάποιο τρόπο, με κάποια απροσδιόριστα μέσα, η Ευρώπη θα βρει έναν τρόπο να κινηθεί προς μια ομοσπονδία. «Απλά κάντε υπομονή», φαίνεται να είναι το σύνθημά τους.
Η ιδέα του Μακρόν είναι να προχωρήσει πέρα από την αισιοδοξία της αδράνειας, κερδίζοντας τη γερμανική συγκατάθεση για να μετατρέψει την ευρωζώνη σε μια κρατική οντότητα- σε ένα υποείδος ομοσπονδίας. Ως αντάλλαγμα για να γίνει η γαλλική αγορά εργασίας πιο γερμανική, καθώς και για τη μείωση του δημοσιονομικού ελλείμματος της Γαλλίας, ζητείται από την Γερμανία να συμφωνήσει καταρχήν σε έναν κοινό προϋπολογισμό, σε ένα κοινό υπουργείο Οικονομικών και σε ένα κοινοβούλιο της ευρωζώνης που θα παρέχει δημοκρατική νομιμότητα.
Ο Μακρόν γνωρίζει ότι μια τέτοια ομοσπονδία θα είναι ασήμαντη από μακροοικονομικής απόψεως, δεδομένης της βαθιάς κρίσης του χρέους, των τραπεζών, των επενδύσεων και της κρίσης φτώχειας που πλήττει ολόκληρη την ευρωζώνη. Ωστόσο, σύμφωνα με το πνεύμα του παραδοσιακού γκραντουαλισμού της ΕΕ, πιστεύει ότι μια τέτοια κίνηση θα είναι σπουδαία από πολιτικής άποψης και ένα αποφασιστικό βήμα προς μια ουσιαστική ομοσπονδία.
«Μόλις οι Γερμανοί αποδεχθούν αυτήν την αρχή, η οικονομική κατάσταση θα τους αναγκάσει να αποδεχθούν τα απαραίτητα μεγέθη», όπως το έθεσε πρόσφατα ένας Γάλλος αξιωματούχος. Μια τέτοια αισιοδοξία μπορεί να φανεί δικαιολογημένη υπό το πρίσμα των προτάσεων που έγιναν στο παρελθόν από τον ίδιο τον υπουργό Οικονομικών της Γερμανίας, Βόλφγκανγκ Σόιμπλε. Αλλά υπάρχουν δύο σημαντικοί λόγοι για να είμαστε σκεπτικοί.
Αρχικά, η καγκελάριος Άνγκελα Μέρκελ και ο Σόιμπλε δεν γεννήθηκαν χθες. Αν οι άνθρωποι του Μακρόν φαντάζονται ένα υποείδος ομοσπονδίας ως μια σφήνα για την αρχή μιας πλήρους πολιτικής ολοκλήρωσης, το ίδιο θα κάνουν και η Μέρκελ, ο Σόιμπλε και οι εκ νέου ενδυναμωμένοι ελεύθεροι δημοκράτες (οι οποίοι θα βρεθούν πιθανότατα σε μια κυβέρνηση συνασπισμού μαζί με τους χριστιανοδημοκράτες της Μέρκελ μετά τις ομοσπονδιακές εκλογές του Σεπτεμβρίου). Και θα απορρίψουν με ευγενικό αλλά απόλυτο τρόπο τις γαλλικές προτάσεις.
Δεύτερον, στην απίθανη περίπτωση που η Γερμανία δώσει το πράσινο φως για την ύπαρξη μιας μορφής ομοσπονδίας, κάθε αλλαγή στη λειτουργία της ευρωζώνης σίγουρα θα καταβροχθίσει μεγάλο μέρος του πολιτικού κεφαλαίου των μεταρρυθμιστών. Εάν δεν παράγει οικονομικά και κοινωνικά αποτελέσματα που βελτιώνουν, αντί να ακυρώνουν, τις πιθανότητες μιας σωστής ομοσπονδίας, όπως υποψιάζομαι πως θα γίνει, μπορεί να προκύψει μια πολιτική αντίδραση, θέτοντας τέλος σε οποιαδήποτε προοπτική μιας πιο ουσιαστικής ομοσπονδίας στο μέλλον.
Σε αυτήν την περίπτωση, η διάλυση του ευρώ θα καταστεί αναπόφευκτη, θα κοστίσει περισσότερο και θα αφήσει την Ευρώπη σε ακόμη χειρότερη κατάσταση.
Αν έχω δίκιο και ο γκραντουαλισμός και το υποείδος ομοσπονδίας του Μακρόν αποδειχθούν προάγγελος αποτυχίας, ποια είναι η εναλλακτική λύση; Η απάντησή μου είναι ξεκάθαρη: Αναπτύξτε ξανά τα υπάρχοντα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα για να προσομοιώσουν μια λειτουργική ομοσπονδία στα τέσσερα σημεία όπου εντείνεται η κρίση του ευρώ: το δημόσιο χρέος, το τραπεζικό σύστημα, τις επενδύσεις και την κοινωνική στέρηση.
Μόλις σταθεροποιηθούν αυτές οι τέσσερις επιμέρους κρίσεις, θα υπάρξει ξανά ελπίδα και θα αποκατασταθεί η ιδέα της Ευρώπης. Στη συνέχεια- και μόνο τότε- θα πρέπει να ξεκινήσουμε τη διαδικασία της συνταγματικής συνέλευσης που θα στηρίζει κάθε πρόγραμμα για την οικοδόμηση μιας πλήρους δημοκρατικής ομοσπονδίας.
Αλλά πώς μπορούμε να προσομοιώσουμε σήμερα μια μακροοικονομική και μακρο-κοινωνιολογική ομοσπονδία, υπό αυτές τις συνθήκες και αυτούς τους θεσμούς;
Φανταστείτε μια συνέντευξη Τύπου με τους προέδρους του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ) και της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων (ΕΤΕ). Εκδίδουν κοινή δήλωση σύμφωνα με την οποία ξεκινούν- από αύριο το πρωί- τέσσερις νέες πρωτοβουλίες που δεν απαιτούν καμία αλλαγή της συνθήκης ή κάποιο νέο θεσμικό όργανο.
Πρώτον, η ΕΤΕ θα ξεκινήσει ένα γενικό πρόγραμμα αποκατάστασης που θα βασίζεται σε πράσινες επενδύσεις, που θα ανέρχεται στο 5% του εισοδήματος της ευρωζώνης, το οποίο θα χρηματοδοτείται εξ ολοκλήρου με εκδόσεις ομολόγων της ΕΤΕ, που θα αγοράσει η ΕΚΤ στις δευτερεύουσες αγορές, εάν είναι απαραίτητο, για να διατηρήσει τις αποδόσεις εξαιρετικά χαμηλές.
Δεύτερον, η ΕΚΤ θα εξυπηρετήσει (χωρίς να αγοράσει) το μέρος των ληξιπρόθεσμων ομολόγων του δημοσίου που προβλέπεται από τη συνθήκη του Μάαστριχτ (60% του ΑΕΠ), εκδίδοντας δικά της ομόλογα. Αυτά τα ομόλογα θα εξαργυρωθούν από το κράτος-μέλος του οποίου το χρέος έχει μερικώς εξυπηρετηθεί από την ΕΚΤ με τις πολύ χαμηλές αποδόσεις που μπορεί να εξασφαλίσει η ΕΚΤ.
Τρίτον, οι αφερέγγυες τράπεζες θα αποεθνικοποιηθούν. Βάσει μιας άτυπης διακυβερνητικής συμφωνίας, ο τραπεζικός επόπτης της ΕΚΤ θα ορίσει νέο διοικητικό συμβούλιο και κάθε ανακεφαλαιοποίηση θα χρηματοδοτηθεί απευθείας από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας (ΕΜΣ). Σε αντάλλαγμα, ο ΕΜΣ θα διατηρήσει τις μετοχές των τραπεζών, προκειμένου να τις πωλήσει στον ιδιωτικό τομέα σε κάποια στιγμή στο μέλλον.
Τέταρτον, όλα τα κέρδη από τις αγορές ομολόγων της ΕΚΤ, μαζί με τα κέρδη από το εσωτερικό λογιστικό σύστημα Target2, θα χρηματοδοτήσουν ένα πρόγραμμα βοήθειας σίτισης στο στυλ των ΗΠΑ για όλη την ευρωζώνη, το οποίο εξασφαλίζει ότι δεν βρίσκονται κάτω από το όριο της φτώχειας οι βασικές διατροφικές ανάγκες των ευρωπαϊκών οικογενειών.
Παρατηρήστε πώς είναι αρκετή μια συνέντευξη Τύπου για να ανακοινωθεί στον κόσμο ότι η ευρωζώνη πρόκειται να προσομοιώσει μια πολιτική ομοσπονδία που χρησιμοποιεί τα υπάρχοντα θεσμικά όργανα για την αναδιάρθρωση του δημόσιου χρέους (χωρίς περικοπές), δημιουργεί μια κατάλληλη τραπεζική ένωση, ενισχύει τις συνολικές επενδύσεις και ανακουφίζει από τη φτώχεια την ήπειρο. Παρατηρήστε επίσης ότι αυτή η ομοσπονδία μπορεί πραγματικά να επιτευχθεί αύριο το πρωί, χωρίς να παραβιάσει τις ισχύουσες συνθήκες της ΕΕ.
Η κρίση του ευρώ προήλθε από την πλάνη ότι μια νομισματική ένωση θα εξελιχθεί σε μια πολιτική ένωση. Σήμερα, μια νέα πλάνη περί σταδιακής αλλαγής απειλεί την Ευρώπη: η πεποίθηση ότι ένα υποείδος ομοσπονδίας θα εξελιχθεί σε μια βιώσιμη δημοκρατική ομοσπονδία. Όσο παράδοξο και αν ακούγεται, η ανακοίνωση μιας προσομοιωμένης ομοσπονδίας σήμερα μπορεί να είναι η τελευταία ευκαιρία για να σωθεί το όνειρο μιας σωστής Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Θέλεις να ενημερώνεσαι για τις δράσεις του DiEM25-ΜέΡΑ25; Γράψου εδώ