Ο δείκτης ανθρώπινης ανάπτυξης HDI(Human Development Index) του ΟΗΕ είναι μια αποτύπωση του μάξιμουμ που δύναται να φτάσει κάθε κοινωνία από άποψη βιοτικού επιπέδου, δηλαδή προσδόκιμο ζωής, επίπεδο εκπαίδευσης, μέσο εισόδημα κλπ, με την προϋπόθεση της ισοκατανομής του πλούτου. Το πραγματικό επίπεδο ανθρώπινης ανάπτυξης για κάθε κοινωνία αποτυπώνεται στον δείκτη IHDI, που δεν είναι τίποτα άλλο από τον δείκτη HDI σταθμισμένο στο πραγματικό επίπεδο κατανομής του πλούτου σε κάθε εξεταζόμενη κοινωνία.
 
Σύμφωνα με τα στοιχεία του 2015, η Ελλάδα της κρίσης βρίσκεται 29η παγκοσμίως, με πραγματικό δείκτη ανθρώπινης ανάπτυξης το 0,758, με άριστα τη μονάδα, ενώ οι ΗΠΑ βρίσκονται ελάχιστα πάνω μας με 0,796 IHDI, με την ουτοπία των οικονομικά φιλελεύθερων Χιλή να είναι κάτω από μας με σκορ 0,692. Όχι κι άσχημα για την χρεωκοπημένη Ελλάδα σε σύγκριση με την κορωνίδα του παγκόσμιου καπιταλισμού ΗΠΑ και την λατρεμένη των θιασωτών των Οικονομικών της Προσφοράς Χιλή. Όσο μεγαλύτερη η απόκλιση ανάμεσα στον HDI και τον IHDI, τόσο μεγαλύτερη και η ανισοκατανομή του πλούτου σε αυτή τη κοινωνία.
 
Οι χώρες που καταλαμβάνουν τις πρώτες θέσεις έχουν ένα κοινό: είναι οικονομίες με βαριά αναδιανομή του εισοδήματος, δωρεάν πρόσβαση στην παιδεία και την υγεία και ισχυρή κοινωνική πρόνοια.

 
Τελικά αποτελεί ο νεοφιλελευθερισμός κάτι το καινούριο;
 
Τα οικονομικά της προσφοράς, ο νεοφιλελευθερισμός όπως λέγεται κοινώς, δηλαδή η απορρύθμιση των εργασιακών κεκτημένων και οι μαζικές ιδιωτικοποιήσεις, παρουσιάζεται ως κάτι το καινούριο, το ιστορικά φρέσκο και αδοκίμαστο. Κι όμως είναι εξαιρετικά μπαγιάτικος, μας έρχεται αυτούσιος από τον 19ο αιώνα και ειδικά το δεύτερο μισό του, που ο Μάρκ Τουέιν ονόμαζε Guilded Age.
 
Η εποχή αυτή χαρακτηριζόταν από την φρενίτιδα του κέρδους που η τρομερή ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων υποσχόταν, δεύτερη βιομηχανική επανάσταση γαρ. Η εκτεταμένη αυτοματοποίηση της παραγωγής εκτίναξε την παραγωγικότητα και νέα προϊόντα έρχονταν να σαρώσουν, δημιουργώντας αγορές από το μηδέν, ικανοποιώντας ανάγκες που κάποιες φορές δεν γνωρίζαμε καν ότι είχαμε, από τον σιδηρόδρομο, τις μηχανές εσωτερικής καύσης και ντίζελ μέχρι το τηλέφωνο, τον κινηματογράφο, τις ψυχοτρόπες ουσίες και την κόκα κόλα…
 
Η εποχή αυτή χαρακτηρίζεται από άκρατο οικονομικό φιλελευθερισμό. Δεν υφίστατο ο όρος ρυθμιστικό πλαίσιο (regulation). Δεν υπήρχε κράτος πρόνοιας, δεν υπήρχαν φόροι εισοδήματος, φόροι στα κέρδη, φόροι στην κατανάλωση. Οι όροι και οι συνθήκες εργασίας ήταν απαράδεκτες, έρμαια της εργοδοτικής ασυδοσίας.
 
Μόνο ελεύθερη αγορά υπήρχε κατά την Guilded Age. Ο διαβασμένος φιλελεύθερος θα παρατηρήσει πως υπήρχε προστατευτισμός στο διεθνές εμπόριο. Πράγματι, οι βιομηχανικές χώρες επέβαλαν δασμούς σε εισαγωγές εμπορευμάτων ανταγωνιστικών των εγχώριων, αλλά μέχρι εκεί έφτανε ο κρατικός παρεμβατισμός στην οικονομία.
 
Η εργατική τάξη, το βιομηχανικό προλεταριάτο, ζούσε σε συνθήκες άθλιες με την εκμετάλλευση να είναι τεράστια και την αβεβαιότητα να κυριαρχεί με την απουσία κοινωνικής πρόνοιας. Η πάλη ήταν το μόνο όπλο των εργατών, ο συνδικαλισμός και η απεργία. Το εργατικό κίνημα αιματοκυλίστηκε πάμπολλες φορές για κατακτήσεις που θεωρούνται(;) σήμερα αυτονόητες όπως το πενθήμερο, το οχτάωρο, οι εργοδοτικές ασφαλιστικές εισφορές, η ασφάλεια στην εργασία, η πληρωμένη άδεια, η κατάργηση της παιδικής εργασίας κλπ.
 
Ο κεϋνσιανισμός ήρθε μετά την κατάρρευση του 1929, ακριβώς για να θεραπεύσει τις τεράστιες κοινωνικές ανισότητες που ο άκρατος οικονομικός φιλελευθερισμός επέφερε. Τίποτα το νέο λοιπόν σε αυτή τη θεώρηση που στην εποχή της ήταν τόσο προωθημένη ώστε μέχρι και ο Πάπας της Ρώμης να διαφημίζει κρασί με κοκαΐνη, το Vin Mariani, κρασί μπορντώ με φύλλα κόκας. Μαρκεταρίστηκε ως τονωτικό, ελιξήριο γνωρίζοντας μεγάλη επιτυχία, με τον Πάπα Λέων τον 13ο να έχει πάντα ένα φλασκί μαζί του όπως ανέφερε η διαφημιστική αφίσα της εποχής.

 

Αλέξης Σμυρλής, Οικονομολόγος, μέλος DiEM25

Θέλεις να ενημερώνεσαι για τις δράσεις του DiEM25-ΜέΡΑ25; Γράψου εδώ