>> Ένα κίνημα – κόμμα (ένα υβρίδιο που δεν είναι ούτε θεματικό κίνημα ούτε γραφειοκρατικό κόμμα που αποζητά την εξουσία)

Η πρότασή μας με τίτλο “Όχι απλά άλλο ένα πολιτικό κόμμα” σκιαγραφεί ένα υβρίδιο κόμματος – κινήματος, που δεν είναι ούτε θεματικό κίνημα ούτε γραφειοκρατικό κόμμα που αποζητά την εξουσία. Τα τελευταία χρόνια έχουμε συναρπαστικά παραδείγματα πειραματισμού με τις οργανωτικές δομές σε όλο το φάσμα της προοδευτικής ευρωπαϊκής πολιτικής, παραδείγματα που θέλουν να συμφιλιώσουν την οριζόντια με την κάθετη διάσταση της δομής. Τα πιο πετυχημένα είναι εκείνα που δε θυσιάζουν τη μεταμορφωτική δύναμη της αυτο-οργάνωσης στο βωμό του φιλτραρίσματος και του ελέγχου της ισχύος.
Από την εισαγωγή του κειμένου τίθεται ένα κρίσιμο ερώτημα: πως μπορούμε να εμπλακούμε σε εκλογικές διαδικασίες, είτε σε εθνικό είτε σε ευρωπαϊκό επίπεδο, χωρίς να χαθεί ο κινηματικός μας χαρακτήρας και η δυνατότητά μας να αλληλεπιδρούμε δημιουργικά με διάλογο κι συνεργασίες με τις υφιστάμενες πολιτικές δυνάμεις;
Με την πρότασή μας απαντάμε στο παραπάνω ερώτημα με τρόπο ρεαλιστικό, με μια δημοκρατική διαδικασία σε εξέλιξη μέσα στο DiEM25. Απέναντι σε κάθε εκλογική πρόκληση, το κίνημα ως όλον, με την πανευρωπαϊκή του μορφή, με συζητήσεις σε εθνικό επίπεδο και σε επίπεδο ανεξάρτητου μέλους, θα αποφασίζουμε κάθε φορά όλοι μαζί ποια είναι η καλύτερη στρατηγική προσέγγιση. Την 1η Νοέμβρη θα αποφασίσουμε αν θα επιδιώξουμε εκλογικά κατεβάσματα σε όσο περισσότερες χώρες είναι δυνατό. Όμως η απόφαση για το αν η εκλογική πτέρυγα θα ενεργοποιηθεί ξανά σε κάθε επόμενη εκλογική διαδικασία, θα παρθεί ξανά από όλα τα μέλη μετά από νέα πανευρωπαϊκή ψηφοφορία. Πανευρωπαϊκές ψηφοφορίες θα καθορίσουν και την επακριβή εκλογική στρατηγική σε κάθε χώρα, μόνο όμως αφού έχουμε αποκτήσει επαρκή εμπειρία γύρω από το βάθος του δημοκρατικού μας χαρακτήρα, την επίδραση των διαφορετικών πολιτιστικών χαρακτηριστικών κάθε χώρας και εμπνευσμένοι από το όραμά μας για την Ευρώπη.
Με τι κριτήρια θα αποφασίσουμε; Ελπίζω εμπνευσμένοι από το μανιφέστο μας. Θα αποφασίσουμε δηλαδή με κριτήριο το ποιος τρόπος πολιτικής παρέμβασης συνδέει το κοινό μας πρόγραμμα με τις τοπικές κοινότητες και σε περιφερειακό κι εθνικό επίπεδο.
Προερχόμενη από μια Μ.Βρετανία που βρίσκεται θα συνεχίσει να βρίσκεται στη δίνη του Brexit για καιρό ακόμα, χαίρομαι που θα έχω την ευκαιρία να συμμετέχω σε μια εις βάθος πανευρωπαϊκή κουβέντα και ανάλυση γύρω από το κοινό μας μέλλον. Δε μπορώ όμως να φανταστώ το DiEM25 να κατεβαίνει σύντομα σε εθνικές εκλογές στη Μ.Βρετανία. Βάσει της σύνδεσης που προανέφερα, δε μπορώ να σκεφτώ καλύτερη ευκαιρία προώθησης της ατζέντας μας από τους Εργατικούς υπό το Τζέρεμι Κόρμπιν, που καταφέρνει να συνδέσει την μεσαία τάξη με την εργατική, ξεπερνώντας την αρνητική επιρροή των media όπως το BBC που εργάζονται καιρό τώρα προς την αντίθετη κατεύθυνση. Στις εθνικές εκλογές με ενδιαφέρει η προοπτική μιας συναίνεσης που θα οδηγήσει σε προοδευτικές, από τα κάτω συμμαχίες εναντίον ενός Συντηρητικού Κόμματος που μετατρέπεται ολοένα σε κακέκτυπο του UKIP, και πιστεύω ότι το DiEM25 θα μπορεί να παίξει σπουδαίο ρόλο στην οικοδόμηση τέτοιων συμμαχιών.
Αν όμως η συλλογική διάνοια του DiEM25 αποφασίσει να κατέβει στις εκλογές στη Μ. Βρετανία, μπορώ ,σαν ανεξάρτητο μέλος του DiEM25 αλλά όχι και του εκλογικού σχηματισμού που θα δημιουργηθεί, να συνεχίσω να εργάζομαι προς την κατεύθυνση των συμμαχιών που προανέφερα.

>> Ένα διεθνικό κίνημα-κόμμα, με κοινό πρόγραμμα για όλα τα κράτη της Ευρώπης

Προτού φτάσουμε καν σ’ αυτό το στάδιο, θα είχαμε αφιερώσει χρόνο ώστε οι Εθνικές Επιτροπές να έχουν δώσει τη δύναμη στα μέλη τους να αξιολογήσουν τη δυνατότητά τους και το μέγιστο αντίκτυπο μέσα από ένα ευρύ φάσμα επιλογών, κάποιες εκ των οποίων έχει ήδη δοκιμάσει το DiEM25 – αναζήτηση υποψηφίων που θα υπογράψουν ένα καταστατικό που θα τους δεσμεύει ν’ ακολουθήσουν τις πολιτικές του DiEM2, η στήριξη υποψηφίων, κομμάτων ή συνασπισμών, η προσπάθεια δημιουργίας μια προοδευτικής συμμαχίας, διαφορετικά η ανάδειξη του προφίλ της Νέας Συμφωνίας για την Ευρώπη και των προτάσεών της σε εκλογικό debate, ή και κάποιες ακόμη επιλογές που δεν έχουμε φανταστεί – μέσω της δημιουργίας μιας πιο μόνιμης συνεργασίας με ένα τοπικό κόμμα που θα λειτουργούσε σας “εκλογικός βραχίονας” στη χώρα αυτή – (ένα κίνημα που προσπαθεί να προσελκύσει κόμματα κι όχι το αντίθετο αποτελεί πραγματικά καινοτόμα ανατροπή, έτσι δεν είναι;) – ή η δημιουργία ενός νέου κόμματος που θα ενστερνίζεται πλήρως το πολιτικό πρόγραμμα του DiEM25. Αυτοί θα έκαναν προτάσεις, ή θα παρουσίαζαν μια σειρά επιλογών στο DiEM25 που σαν σύνολο θα αποφασίσει. Στην απίθανη περίπτωση που θα προέκυπτε διαμάχη μεταξύ κάποιας Εθνικής Επιτροπής και του υπόλοιπου DiEM25, θα ακολουθηθεί μια ήδη συμπεφωνημένη διαδικασία επίλυσης της διαμάχης. Κυρίως, σε κάθε περίπτωση όλοι θα επωφελούνταν μαθαίνοντας.

Το απελευθερωτικό στοιχείο αυτής της υβριδικής δυνατότητας είναι πως προτείνουμε μια φιλόδοξη διαδικασία λήψης αποφάσεων πραγματικά από κάτω προς τα πάνω. Κάθε μέλος θα πρέπει να αποφασίσει τόσο συλλογικά ποιο είναι το καλύτερο σενάριο για το DiEM25, και ατομικά πού μπορεί συνειδητά να προσφέρει το χρόνο και την προσπάθειά του. Με ενδιαφέρει αυτή η πλούσια διαδικασία λήψης αποφάσεων όχι μόνο λόγω του τρόπου με τον οποίο καλούμαι να ψηφίσω. Για να χρησιμοποιήσω τα λόγια ενός συναδέλφου, “θέλουμε να παρουσιάσουμε στους ανθρώπους ένα όραμα για την Ευρώπη και τους ίδιους πραγματικά ριζοσπαστικό” [δικά μου πλάγια γράμματα]. Στο μυαλό μου, αυτό απαιτεί το DiEM25 να γίνει ένα πραγματικά συμμετοχικό κίνημα, κάτι που θα αποτελούσε μακροπρόθεσμη επένδυση σε μια δημοκρατική και παράλληλα εκδημοκρατική διαδικασία, που θα ενημερώνεται και θα ενεργοποιείται από την πανευρωπαϊκή εμπειρία του DiEM25 συνολικά.
Κάτι τέτοιο είναι αναγκαίο όχι μόνο γιατί θα απελευθερώσει πλήρως τις μετασχηματικές δυνατότητες των μελών, αλλά κι επειδή θα διατηρήσει πραγματικά ανοικτό κάθε πόρο της σχέσης μεταξύ πολιτικού οργανισμού κι εξωτερικού περιβάλλοντος – το μέρος όπου επιθυμεί να μεταφερθεί και να παρέμβει, στην κλίμακα και με την ταχύτητα που αυτό χρειάζεται να γίνει.

Το να μην συνθλιβούμε από τις συμπληγάδες της εσωτερικής δημοκρατίας, αλλά να χρησιμοποιήσουμε τις διαδικασίες της σαν ευκαιρία κυοφορίας των debates και των διαφορετικών σχέσεων που πρέπει να καλλιεργήσουμε στις ευρύτερες κοινωνίες μας, επιτρέπει σε καθέναν από εμάς να κοιτάξει προς τα έξω, όπου βρίσκονται οι πραγματικές προκλήσεις Ανάμεσα σε εκλογές, δεν πρέπει να φοβόμαστε τις αντικρουόμενες προτεραιότητες. Στην πραγματικότητα αν έχουμε αρκετά μέλη, ελπίζω το κίνημά μας να δοκιμάσει αντικρουόμενες προσεγγίσεις ώστε να δει ποια έχει αποτέλεσμα, χτίζοντας το DiEM25 αντί να σπαταλά τόσο χρόνο σε διαβουλεύσεις.
Παράλληλα, η αυτο-οργάνωση είναι δύσκολη και μπορεί να είναι αποκαρδιωτική, αν δεν υπάρχει ξεκάθαρο σημάδι εστιασμένου αντικτύπου και προόδου. Ο στόχος μας να φέρουμε τη Νέα Συμφωνία για την Ευρώπη “σε μια κάλπη κοντά σας” στις Ευρωπαϊκές εκλογές του 2019, παρέχει ένα εξαίσιο σημείο ενδιαφέροντος, ανταλλαγής ιδεών, κάλλιστης πρακτικής, αντικρουόμενες ενδείξεις, οι ελπίδες και οι φόβοι μας, δοκιμάζοντας, ταυτόχρονα, τις δυνατότητές συγχρονισμού των προσπαθειών μας – εν συντομία για τη διεθνική διαδικασίας λήψης αποφάσεων.

>> Ένα θερμοκήπιο δημοκρατικών κινημάτων βάσης – κάτι περισσότερο από τα ελιτίστικα/γραφειοκρατικά εθνικά κόμματα της αριστεράς

Αναφέροντας ξανά τη φράση ενός συναδέλφου, το πανευρωπαϊκό μας κίνημα “έχει την ευκαιρία να στερεωθεί γύρω από ένα πλαίσιο ριζοσπαστικών αξιών υπερβαίνοντας τις παραδοσιακές κατηγοριοποιήσεις, κάτι που ενθαρρύνει ανθρώπους με διαφορετικό πολιτικό υπόβαθρο είτε να γίνουν μέλη, είτε να συμμαχήσουν μαζί μας ενώνοντας τις δυνάμεις μας”. Αλλά αναρωτιέται, “πώς κάποιος επηρεάζει την πολιτική σκηνή χωρίς να συμμετέχει στο σύστημα;”

Το επίμαχο ζήτημα εδώ βρίσκεται ανάμεσα στο πλουραλιστικό φυτώριο ιδεών και δεσμεύσεων από τη μια και στη δημιουργία μιας καλοκουρδισμένης μηχανής για εξωτερικές πολιτικές παρεμβάσεις από την άλλη. Η μόνη απάντηση είναι να θέσουμε και τις δύο λειτουργίες εκεί που θα ανταποκρίνονται καλύτερα, εξασφαλίζοντας ταυτόχρονα ότι η κάθε μία δεν θα υποβαθμίζεται στην πορεία. Έχουμε ήδη μια διαδικασία δημιουργίας πολιτικών θέσεων που μας έχει επιτρέψει να παρεμβαίνουμε έγκαιρα και εποικοδομητικά σε μια ευρεία γκάμα ευρωπαϊκών εξελίξεων, μεγάλων και μικρών. Στο παρόν, η επικείμενη δημιουργία θεματικών ΑΟ θα ωφελούσε αυτή τη διαδικασία τα μέγιστα, μόνο όμως αν της επιτρεπόταν να επιλέξει αυτά που θεωρεί χρήσιμα για την ιδιότυπη σχολή διπλωματίας μας. Διαφορετικά ολόκληρο το κίνημα θα σπαταλά τον χρόνο του αναζητώντας πολιτικές αντί να μετασχηματίζει τις συμβατικές συνθήκες που μας περιβάλλουν, πρώτα και κύρια οικοδομώντας τις δικές μας βαθμίδες εντός του DiEM.

Για αυτό λοιπόν θεωρώ πως είναι κρίσιμο να ορίσουμε ξεκάθαρα τις οργανωτικές μας αρχές αναφορικά με τις βασικές λειτουργίες των Εθνικών Επιτροπών και των ΑΟ. Τα εθνικά σώματα πρέπει να είναι συντονιστικές συλλογικότητες με την ευρύτερη και βαθύτερη ενημέρωση για τη μεγέθυνση του κινήματός μας και για την υποβοήθηση δημιουργίας (ή όχι) της εκλογικής τους στρατηγικής. Πρέπει να δαπανούν τον χρόνο τους διευκολύνοντας την επικοινωνία προς όλες τις κατευθύνσεις, εσωτερικά και εξωτερικά, και όχι να μετατραπούν σε εκτελεστικά όργανα λήψης αποφάσεων. Επίσης κατά τη γνώμη μου, οι θεματικές ΑΟ θα πρέπει να έχουν ως πρωταρχική τους λειτουργία όχι την διαμόρφωση πολιτικής αλλά τη δημιουργία θελκτικών και παραγωγικών ανοιχτών διαλόγων που θα προσελκύσουν σκεπτόμενο κόσμο στο κίνημά μας. Και αυτός είναι ο λόγος που η πλουραλιστική φύση του κινήματός μας, ενώνοντας ανθρώπους από διαφορετικά κόμμα και κινήματα είτε σε μια χώρα είτε σε ολόκληρη την Ευρώπη, δίνει στον υβριδικό διεθνικό μας σχηματισμό ένα τόσο σημαντικό προβάδισμα σε σχέση με καθετοποιημένους πολιτικούς οργανισμούς.

Στην πρότασή μας έχουμε διαφοροποιηθεί σημαντικά από αυτό που έχουμε αναφέρει ως τάση για “δημοκρατικό συγκεντρωτισμό” που έχουν τα συμβατικά κόμματα. Ίσως πρέπει να ζητήσουμε συγγνώμη που χρησιμοποιούμε την ιστορική υπερβολή εδώ. Ο “δημοκρατικός συγκεντρωτισμός” ήταν μια έννοια που εφευρέθηκε από τον Λένιν για να περιγράψει κάτι πιο αυταρχικό από απλώς “την ιδέα ότι τα μέλη πρέπει να υποταχθούν στο κόμμα και στην πλειοψηφία”. Ο Λένιν το χρησιμοποίησε για να υποστηρίξει ότι τα μέλη πρέπει να υποτάσσονται στην ηγεσία (την εκτελεστική επιτροπή) – κάπως σαν τον Τόνυ Μπλαίρ χωρίς όμως την δικαιολογία ότι στις ωδίνες μιας επανάστασης, η εσωτερική δημοκρατία του κόμματος είναι μια πολυτέλεια.

Βέβαια ο Λένιν επιχειρηματολόγησε ότι εφόσον ολοκληρωθεί η επανάσταση, ο δημοκρατικός συγκεντρωτισμός θα εγκαταλειπόταν Αλλά κάτι τέτοιο δεν συνέβη κατά τη διάρκεια του βίου του. Σαν αποτέλεσμα, η έννοια έχει τύχει κατάχρησης με σαρκαστικές διαθέσεις, υποδηλώνοντας ότι ένα κόμμα είναι απόλυτα ελεγχόμενο από την ηγεσία του ενώ παριστάνει το δημοκρατικό.

Όπως και να έχει, η ιδέα ανήκει στην ίδια οικογένεια – και αυτό που τώρα προτείνουμε δείχνει πόσο πολύ αλλά και πόσο λίγο η πολιτική έχει προχωρήσει. Η σημαντική διαφορά για τους σκοπούς μας είναι η αντίθεση ανάμεσα σε μια ελιτίστικη, καθετοποιημένη και βαρέως σκηνοθετημένη άσκηση πολιτικής και στη δέσμευση του DiEM25 για μια κινηματική, συμμετοχική ή από τα κάτω δημοκρατία. Μερικοί ανησυχούν ότι έχουν παγιδευτεί σε μια κατάσταση σαν την πρώτη. Αυτό δεν αποτελεί έκπληξη μιας και πολλοί από μας έχουν δυσάρεστη εμπειρία από πειράματα που ξεκίνησαν με όλες τις καλές προθέσεις αλλά κατέληξαν σε αυτόν τον άσχημο δρόμο. Αλλά ελπίζω ότι οι περισσότεροι είμαστε πιο αισιόδοξοι και διατεθειμένοι να κάνουμε ό,τι απαιτείται ώστε να καταστούμε ο Δήμος που η Ευρώπη χρειάζεται.

Μπορώ επίσης να αναφέρω πως η εμπειρία μου τους τελευταίους έξι μήνες από τις συζητήσεις της Συντονιστικής Επιτροπής είναι πως, παρόλο και εξαιτίας του αξιοσημείωτου ταλέντου που υπάρχει εκεί, γνωρίζουμε πως είναι κομβικό να σχεδιάσουμε μαζί ακριβώς αυτή τη διαδικασία της αμοιβαίας ενδυνάμωσης. Πρέπει να επιτύχουμε τις εσωτερικές συμφωνίες που θα μας απελευθερώσουν αν επιθυμούμε να έχουμε κάποιο πλεονέκτημα έναντι των ισχυρών ανταγωνιστών μας, δεδομένου του δικτυωμένου κόσμου που ζούμε.

Ο Στήβεν Βέμπερ διακίνησε αυτή την ιδέα εύστοχα στο βιβλίο του “The Success of Open Source” (Harvard UP, 2004), συγκρίνοντας το ανοιχτό λογισμικό με τις μοντέρνες θρησκευτικές κοινότητες. Χαρακτηριστικά αναφέρει: “Είναι οι ηγέτες αυτοί που εξαρτώνται από τους πιστούς παρά το αντίθετο… η πρωταρχική πηγή αποτυχίας τους είναι να γίνονται απαθείς προς τους ακολούθους τους”. Αυτό είναι τόσο σημαντικό εξαιτίας της κεντρικής σημασίας που έχει για την εποχή μας η συζήτηση για την αυτο-οργάνωση που παράγει πολιτισμό και επιδεικνύει τις πολλές διακριτές συνθήκες, συγκεκριμένα μεταξύ παραδοσιακών εμποδίων είτε πρόκειται για θέματα ταυτότητας, γλώσσας ή κουλτούρας: “Εδώ βρίσκουμε ανθρώπους που προσπαθεί ο ένας να καταλάβει τον άλλον, να αναπτύξουμε εποικοδομητικούς διαλόγους, να λάβουμε υπόψη όλο το φάσμα της σύγχρονης πολιτικής”.

Είναι αυτή η συζήτηση πάνω από όλα, αυτή η “πλούσια διαφωνία”, που είναι ο πυρήνας του DiEM25 για τον ευρωπαϊκό μετασχηματισμό που όλοι επιδιώκουμε.

>> Μια εθνική πλατφόρμα που επιδιώκει την “Ευρωπαϊκή λύση στα εθνικά προβλήματα”

Εδώ είναι που η αποφασιστικότητα και το όραμα συγκεράζονται. Κι εδώ βρίσκουμε πως εκτός από το να γινόμαστε ιδεαλιστές, αυτό είναι το ζητούμενο που “το πλήρες φάσμα της σύγχρονης πολιτικής” απαιτεί – ότι ως κίνημα πρέπει να βοηθήσουμε την Ευρώπη να βρει τρόπους να υπερακοντίσει την τοξικότητα της Εθνικιστικής Διεθνούς και των νεοφιλελεύθερων συνεργών της και ακόμα παραπάνω της αυταρχικής πηγής τους, ώστε να υπερασπιστούμε όλα τα οφέλη που έχουμε κερδίσει σε τόσα θέματα, μεγάλα και μικρά, όπου ενισχύουμε και διεξάγουμε τον απελευθερωτικό μας αγώνα.

της Rosemary Bechler,

μέλους της Συντονιστικής Επιτροπής του DiEM25

Θέλεις να ενημερώνεσαι για τις δράσεις του DiEM25-ΜέΡΑ25; Γράψου εδώ