του Αλέξη Σμυρλή*
Agenda 2010: η κυβέρνηση Σρέντερ μεταξύ 2003-2005 εισήγαγε και νομοθέτησε περικοπές στο κοινωνικό κράτος, στις συντάξεις, στα επιδόματα, στους μισθούς, στις εργασιακές σχέσεις. Ιδωμένο απο την συμβατική πλευρά της προσφοράς, συμβατική μιντιακά, οι μεταρρυθμίσεις του σοσιαλδημοκράτη Σρέντερ, παρουσιάζονται σαν ιερό δισκοπότηρο χρηστής οικονομικής πολιτικής: προώθησε την ανταγωνιστικότητα της χώρας του. Μάλιστα.
Ας το εξετάσουμε και απο την πλευρά της ζήτησης. Οι περικοπές αυτές είχαν και ένα άλλο αποτέλεσμα πλην της θωράκισης της ανταγωνιστικότητας της γερμανικής οικονομίας: τον περιορισμό της ζήτησης εντός της γερμανικής αγοράς. Αυτό συμβαίνει όταν ασκείς συσταλτική δημοσιονομική πολιτική.
Την ίδια περίοδο η γερμανική οικονομία απεμπολούσε το εθνικό της νόμισμα και υιοθετούσε το €. Η σύσταση της Ευρωζώνης αύξησε σημαντικά το εμπόριο μεταξύ των χωρών μελών, πράγμα πολύ λογικό εφόσον πλέον μοιράζονταν το ίδιο νόμισμα χωρίς να παρεμβάλλονται συναλλαγματικοί κίνδυνοι και εμπόδια. Ταυτόχρονα, οι καταθέσεις του βορρά πλημμύρισαν τις τράπεζες της περιφέρειας, και όχι μόνο αυτής (βλέπετε Ολλανδία), με φτηνή ρευστότητα σκληρού νομίσματος. Το τελευταίο δημιούργησε και εξαιρετικά αυξημένο όγκο εμπορίου μεταξύ των χωρών μελών της ΕΖ, μιας και η ζήτηση αυξήθηκε κατακόρυφα λόγω χαμηλότοκου δανεισμού στις περιφερειακές χώρες. Στεγαστικές και καταναλωτικές φούσκες έπληξαν τις Ισπανία, Πορτογαλία, Ιρλανδία, Κύπρο, Ολλανδία, εν μέρει την Ιταλία και την Ελλάδα, με τις τελευταίες να είναι περισσότερο φίλες του δημόσιου δανεισμού παρά του ιδιωτικού. Βέβαια είτε ιδιωτικός, είτε δημόσιος ο δανεισμός το αποτέλεσμα είναι το ίδιο: αύξηση της ζήτησης.
Οι λογαριασμοί τρεχουσών συναλλαγών της περιφέρειας βυθίζονταν σε όλο και πιο βαθιά ελλείμματα καθώς δανείζονταν ώστε να εισάγουν περισσότερα προϊόντα, ενώ της Γερμανίας αυξανόταν κατακόρυφα, παράγοντας πλεονάσματα σε επίπεδα που ξεπερνούν την οικονομική θεωρία και μπαίνουν αμιγώς στα παιχνίδια της πολιτικής, της γεωπολιτικής και της γεωστρατηγικής.
Η γερμανική οικονομία θα επωφελείτο ούτως ή άλλως απο τον σχηματισμό της ΕΖ χωρίς να χρειαστεί να περικόψει δαπάνες και να τις διατηρεί παγωμένες. Αυτό είναι αναμφισβήτο για τους δύο λόγους που αναφέραμε παραπάνω: την ποιοτική στροφή του εμπορίου των χωρών μελών της ΕΖ μέσα στην ίδια την ένωση λόγω της άρσης των συναλλαγματικών εμποδίων και κυρίως εξαιτίας της φθηνής ρευστότητας που κατέκλυσε όλους πλην Γερμανίας. Αλλά δεν έφτανε αυτό στη γερμανική ελίτ. Ήθελε, και το πέτυχε, να εφαρμόσει μερκαντιλισμό σε όλο του το εύρος: να τραβά μόνο ζήτηση χωρίς να ανταποδίδει, χωρίς δλδ να τονώνει τη δική της εσωτερική ζήτηση, που θα οδηγούσε σε αυξημένες εισαγωγές απο την περιφέρεια και πληρωμές για υπηρεσίες, όπως ο τουρισμός λόγου χάρη. Η Γερμανία δεν ανατροφοδότησε τη ζήτηση στην ΕΖ.
Ήδη απο το 2007, όταν πρόεδρος στη Κομισσιόν ήταν ο Μπαρόζο, η επιτροπή καλούσε τη Γερμανία να τονώσει την εσωτερική της ζήτηση, ασκώντας επεκτατική δημοσιονομική πολιτική. Στο θέμα έχουν αναφερθεί έκτοτε πλειστάκις το ΔΝΤ, οι ΗΠΑ, ξανα η Κομισσιόν, ο ΟΟΣΑ, κλπ αλλά η στάση της Γερμανίας είναι η αδιαφορία. Γιατί είναι σημαντικό αυτό; Επειδή μας δείχνει πως η γερμανική ελίτ δεν μοιράζεται κανένα ευρωπαϊκό όραμα για την δημιουργία των ΗΠΕ, τον φεντεραλισμό. Η Ατζεντα 2010 είναι η πρώτη ισχυρή ένδειξη, η περικοπή της γερμανικής ζήτησης σε μια περίοδο που απο μόνο του το € έδινε σημαντικά ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα στη γερμανική οικονομία. Η συνεχής άρνηση να προβεί σε τόνωση της εσωτερικής της ζήτησης, να μετριάσει αυτό το οικονομικά παράλογο ύψος των εμπορικών της πλεονασμάτων αυξάνοντας τις εισαγωγές της, είναι η απόδειξη πως η Γερμανία δεν είναι φιλοευρωπαϊκή χώρα. Αποδεικνύεται δυστυχώς πως η γερμανική ελίτ χρησιμοποιεί την ΕΖ ως προνομιακό της μερκαντιλιστικό πεδίο.
Το αποτέλεσμα είναι το ευρωπαϊκό εγχείρημα να κλυδωνίζεται απο φυγόκεντρες δυνάμεις που οδηγούν σε εθνικές αναδιπλώσεις, με την ακροδεξιά να περιμένει στη γωνία να εκμεταλλευθεί τις καταστάσεις στο έπακρο. Αν δεν αλλάξει κάτι προς την κατεύθυνση του φεντεραλισμού, της εμβάθυνσης πολιτικά και πολιτισμικά του υπερεθνικού μορφώματος στο οποίο διαβιούμε, το μέλλον προβλέπεται δυσοίωνο.
 
*Οικονομολόγος και μέλος DiEM25_Ελλάδας
 
Τα άρθρα απηχούν προσωπικές απόψεις των συντακτών/μελών και δεν εκφράζουν κατ᾽ ανάγκη τις θέσεις του κινήματος DiEM25

Θέλεις να ενημερώνεσαι για τις δράσεις του DiEM25-ΜέΡΑ25; Γράψου εδώ