Άρθρο του Tom Strohscheider που δημοσιεύτηκε αρχικά στη γερμανική εφημερίδα Neues Deutschland. Για να διαβάσετε το αυθεντικό…
Η αντιπολίτευση στην Αθήνα, προσπαθεί να κερδίσει πολιτικά οφέλη από μία ιστορία που είναι ήδη παλαιά: πριν και κατά τη διάρκεια της «Ελληνικής Άνοιξης», η κυβέρνηση με επικεφαλής τον ΣΥΡΙΖΑ, προέβη σε προετοιμασίες για την περίπτωση που εξαναγκαζόταν να εξέλθει από την Ευρωζώνη. Τώρα όμως οι επικριτές μιλούν για ένα «πραξικόπημα που δεν έγινε». Γιατί τώρα;
Επειδή ο σύμβουλος του πρώην Υπουργού Οικονομικών Γιάνη Βαρουφάκη , Αμερικανός Οικονομολόγος James K. Galbraith , μόλις δημοσίευσε ένα βιβλίο που ασχολείται, μεταξύ άλλων, με το περίφημο «Σχέδιο Χ» . Η αριστερή κυβέρνηση της Ελλάδα ήθελε να χρησιμοποιήσει αυτό το σχέδιο, σαν προετοιμασία, για αυτό που η Δεξιά και οι Νεοφιλελεύθεροι σε ολόκληρη την Ευρώπη ζητούσαν: το Grexit. Όχι αυτοβούλως, αλλά ως ένα μέτρο που θα χτυπούσε σκληρά την Αθήνα.
Αργότερα είδαμε πόσο σωστό ήταν, για την Ελλάδα, να διερευνήσει, στο μέτρο του δυνατού, το τι θα συνέβαινε σε περίπτωση Grexit και πώς να αντιδράσει. Ακριβώς πριν από ένα χρόνο, λίγο πριν από την κρίσιμη σύνοδο κορυφής των Βρυξελλών με θέμα το νέο δανειακό πρόγραμμα, το Γερμανικό Υπουργείο Οικονομικών κυκλοφόρησε ένα έγγραφο προς συζήτηση, που απειλούσε την Ελλάδα με αποβολή από το Ευρώ. Οι κοινωνικές, οικονομικές και πολιτικές συνέπειες θα ήταν σοβαρές.

Υπήρχαν κάποιοι στο αριστερό κόμμα του ΣΥΡΙΖΑ που σκέφτονταν την ιδέα της εξόδου από το κοινό νόμισμα. Αλλά κανείς στην κορυφή της Kυβέρνησης της Αθήνας δεν ήθελε να πιέσει για ένα τέτοιο άκρως επικίνδυνο βήμα ή να το επιδιώξει ο ίδιος. Οι συζητήσεις για το πώς θα αντιδράσουν σε ένα αναγκαστικό Grexit έγιναν με απόλυτη μυστικότητα, πράγμα καθόλου περίεργο αν λάβουμε υπόψη τις πιθανές συνέπειες από τη διαρροή κάτι τέεοιου: ακόμη μεγαλύτερη αβεβαιότητα των αποταμιευτών και των επιχειρήσεων, πιθανές επιθέσεις κερδοσκόπων και ούτω καθεξής .

« Εξέγερση ενάντια στο Ευρώ » : Αλλά από ποιον ;

Το καλοκαίρι του 2015, δημοσιοποιήθηκαν αποσπάσματα από μια τηλεφωνική συνδιάσκεψη στην οποία ο Γιάνης Βαρουφάκης μιλούσε για κάποια από αυτά τα θεωρητικά σενάρια. Αμέσως ξέσπασε πανευρωπαϊκή θύελλα αγανακτισμένων πρωτοσέλιδων. Ο Υπουργός Οικονομικών, που μόλις πρόσφατα είχε αποσυρθεί κατηγορήθηκε ακόμα και για προδοσία . Οι εφημερίδες έγραφαν για ένα “Grexit hack” και για «Πραξικόπημα της Δραχμής» εκείνη την εποχή. Γεγονότα που δεν είχαν καμία σχέση μεταξύ τους, αναμείχθηκαν με σκοπό να προβληθεί ένα μήνυμα: η αριστερή Ελληνική Κυβέρνηση σχεδίαζε μια «Εξέγερση Εναντίον του Ευρώ».

Εκείνη την εποχή, ο Βαρουφάκης είχε ήδη αποκαλύψει αυτό που δεν θα έπρεπε να προκαλεί καμία έκπληξη και ακόμα λιγότερο να αποτελεί σκάνδαλο. Σε μία από τις πρώτες συνεντεύξεις που έδωσε μετά την παραίτησή του, ανέφερε ότι μια «μικρή ομάδα» είχε «μελετήσει επί χάρτου» τι «θα έπρεπε να γίνει σε αυτή την περίπτωση [του Grexit ]». Μια ομάδα εμπειρογνωμόνων, οι οποίοι εργάστηκαν μεταξύ Μαρτίου και Μαΐου, σχεδόν κάτω από συνωμοτικές συνθήκες, τελικά παρέδωσαν μια μακροσκελή έκθεση στον Υπουργό Οικονομικών της Ελλάδας.

Παρεμπιπτόντως, οι Βαρουφάκης και Galbraith δεν ήταν οι μόνοι που μελετούσαν τις πιθανές συνέπειες ενός Grexit . Η Τράπεζα της Ελλάδος, τα Υπουργεία Οικονομικών διαφόρων χωρών της Ευρωζώνης, καθώς και Διεθνείς Οργανισμοί, όλοι να μελετούσαν ένα τέτοιο σενάριο – και όχι μόνο αφού ο ΣΥΡΙΖΑ ήρθε στην εξουσία αλλά από πολύ νωρίτερα.

Ωστόσο, επειδή ο Βαρουφάκης ενσάρκωνε αυτό που η κοινή γνώμη επέκρινε σε όλη την Ευρώπη από τον Ιανουάριο του 2015 – μία αντί-πολιτική προσωπικότητα, ένας πνευματικός άνθρωπος σε θέση άσκησης εξουσίας, ένας οικονομολόγος ο οποίος ξαφνικά βρέθηκε αντιμέτωπος με το πολιτικό business -, αυτός ο Υπουργός Οικονομικών, παρέμενε στο κέντρο των αγανακτισμένων πρωτοσέλιδων μέχρι πριν από λίγους μήνες. Όμως τώρα που ο Βαρουφάκης ίδρυσε ένα κίνημα με σκοπό να συνεχίσει τον αγώνα του για αλληλεγγύη στην Ευρώπη, η αντιπολίτευση στην Ελλάδα επιχειρεί να κατηγορήσει τον ίδιο τον Τσίπρα ότι ήταν υπέρ του Grexit.

Πως η ελληνική αντιπολίτευση εκμεταλλεύεται το «μυστικό σχέδιο»

Μόλις πρόσφατα το συντηρητικό κόμμα της Νέας Δημοκρατίας επανέφερε την έκκλησή του για σύσταση Εξεταστικής Επιτροπής της Βουλής με σκοπό να ερευνήσει το θέμα. Η αρχηγός του σοσιαλιστικού κόμματος ΠΑΣΟΚ, Φώφη Γεννηματά, κάνει έκκληση για επίσημη έρευνα γύρω από το «μυστικό σχέδιο». Ακόμη και εντός του ΣΥΡΙΖΑ, ο ενθουσιασμός δεν είναι πολύ μικρότερος. Ο Αναπληρωτής Υπουργός Οικονομικών Γιώργος Χουλιαράκης, επιτέθηκε στον Galbraith εντός του Κοινοβουλίου την περασμένη εβδομάδα – προφανώς γιατί βρέθηκε ο ίδιος σε άμυνα. Ο πρώην βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ Παναγιώτης Λαφαζάνης, ο οποίος τώρα ηγείται του μην επιτυχημένου αποσχισθέντος από το ΣΥΡΙΖΑ κόμματος της Λαϊκής Ενότητας, επέκρινε το «Σχέδιο Χ » από την πλευρά του: η κυβέρνηση Τσίπρα «δεν είχε ποτέ ένα πραγματικό σχέδιο – ούτε για Grexit ούτε διαπραγματεύσεις με τους πιστωτές .

Το γεγονός ότι οι λεκτικές επιθέσεις στρέφονται τώρα κυρίως εναντίον του Τσίπρα, δεν έχει να κάνει μόνο με το γεγονός ότι ο Βαρουφάκης δεν είναι πλέον μέλος της ελληνικής κυβέρνησης, αλλά με τη δημοσίευση του βιβλίου του Galbraith. Σε αυτό, δεν υπάρχει καμία ένδειξη ότι ο Πρωθυπουργός Α. Τσίπρας γνώριζε για την εν λόγο ομάδα εργασίας. Ωστόσο, ο Αμερικανός οικονομολόγος έγραψε ένα σύντομο άρθρο για το Ευρωπαϊκό Κίνημα του Βαρουφάκη, το DiEM25, επισημαίνοντας ότι «η προετοιμασία ενός προκαταρκτικού σχεδίου» (για την περίπτωση που η Ελλάδα αναγκαστεί να βγει από το ευρώ) είχε “ζητηθεί από τον Πρωθυπουργό “. Από το σημείο αυτό, οι αντίπαλοι του ΣΥΡΙΖΑ έχουν διαβλέψει μια ευκαιρία για άντληση πολιτικών ωφελημάτων από αυτό το ζήτημα.
Η υπόδειξη Τσίπρα: «απλώς ρωτήστε στο Βερολίνο»

Ωστόσο η συζήτηση στην Ελλάδα, έχει ένα μεγάλο κενό: το ρόλο της Γερμανικής Κυβέρνησης. Παρεμπιπτόντως, ήταν ο ίδιος ο Τσίπρας που το επεσήμανε αυτό πέρυσι. Τον Ιούλιο του 2015, υπερασπιζόμενος το Βαρουφάκη, ο οποίος είχε βρεθεί και πάλι ανάμεσα σε διασταυρούμενα πυρά, ο Πρωθυπουργός έδωσε το κρίσιμο στοιχείο: «Ρωτήστε την κυβέρνηση του Βερολίνου. Αυτοί θα σας πουν τι είδος σχεδίου είναι αυτό.»

Είναι ένα πράγμα, οι Γερμανοί Πολιτικοί να είναι μεταξύ εκείνων που κατ ‘επανάληψη απαιτούν το Grexit, μετά την εκλογική νίκη του ΣΥΡΙΖΑ και είναι εντελώς διαφορετικό πράγμα το Γερμανικό Υπουργείο Οικονομικών να έχει εκβιάσει την Ελληνική Κυβέρνηση με ένα ημι – επίσημο έγγραφο, βάζοντας το Grexit στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων.
Αυτό λοιπόν που βγήκε από το γραφείο του Βόλφγκανγκ Σόιμπλε είχε σχεδιαστεί για να:
1. Εξαλείψει μια συμβιβαστική πρόταση από την Αθήνα
2. Κρατήσει το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο παρόν σε ένα νέο πρόγραμμα δανεισμού
3. Τοποθετήσει τη Κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ μπροστά από ένα δίλλημα του τύπου «είτε αυτό ή εκείνο». Είτε ο Τσίπρας έπρεπε κατ’ουσια, να συναινέσει στις απαιτήσεις των δανειστών ή εκείνοι θα «προσφέρουν στην Ελλάδα ταχείες διαπραγματεύσεις σχετικά με ένα time-out από την ευρωζώνη για τουλάχιστον τα επόμενα πέντε χρόνια». Τι προσφορά…
Μια ημερομηνία που πρέπει να θυμόμαστε
Όταν το εν λόγω έγγραφο έγινε γνωστό στο ευρύ κοινό το Σάββατο, 11 Ιουλίου 2015 , προκάλεσε έναν μεσαίου μεγέθους πολιτικό σεισμό – και αυτό σε μια εποχή που σίγουρα δεν υπήρχε έλλειψη ιστορικών γεγονότων σε σχέση με την Ελλάδα και την κρίση του ευρώ. Κάποιος έγραψε στο Twitter ότι πρέπει κανείς να θυμάται την ημερομηνία: η Γερμανική Κυβέρνηση απείλησε την Αθήνα με τις επιλογές είτε της έξωσης από το ευρώ ή της αποδοχής του πλήρους ξεπουλήματος της χώρας, υπό ξένο έλεγχο. Και ήταν εντελώς σαφές: δεν ήταν γκάφα το γεγονός ότι αυτό το έγγραφο δημοσιεύτηκε. Αυτό είναι ένα από τα χαρακτηριστικά αυτών των εγγράφων προς συζήτηση, των γνωστών ως non-paper. Ακόμα κι αν επισήμως δεν υπάρχουν, προκαλούν επίσημα αποτελέσματα. Αρκεί κάποιος να θέλει να γίνουν γνωστά.
Αυτό το προς συζήτηση έγγραφο έπαιξε σημαντικό ρόλο στο να καταλήξουμε στο γνωστό αποτέλεσμα: τη νύχτα της 12^ης προς 13^η Ιουλ 2015, μετά από μακρές νυχτερινές συνομιλίες και κάτω από την πίεση της απειλής του Grexit , ο πρωθυπουργός Α.Τσίπρας αποδέχθηκε το τρίτο δανειακό πρόγραμμα, το οποίο ήρθε με σοβαρές συνέπειες για την Ελλάδα. Ο Βαρουφάκης αργότερα θα μιλήσει για μια στιγμή ήττας. Ήταν «το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα», δήλωσε το γραφείο του Πρωθυπουργού εκείνη τη χρονική στιγμή, προσπαθώντας να βρει ένα τρόπο να χρυσώσει το χάπι.

Ο Γερμανικός ρόλος στο παιχνίδι εναντίον της Αθήνας, ειδικά ο ρόλος του προς συζήτηση εγγράφου που περιείχε την απειλή για Grexit, έχει ελάχιστα ερευνηθεί ή αξιολογηθεί. Το SPD αρχικά ισχυρίστηκε ότι δεν γνώριζε τίποτα – αν και ο Υπουργός Οικονομίας Sigmar Gabriel είπε κάτι διαφορετικό. Η αντιπολίτευση εξοργίστηκε από το γεγονός ότι η «πρόταση» για [τουλάχιστον] προσωρινό Grexit είχε γίνει παρακάμπτοντας το Γερμανικό Κοινοβουλίο. Ακόμα και οι Σοσιαλδημοκράτες εξέφρασαν το σοβαρό φόβο ότι η απόσυρση της Ελλάδα από την Ευρωζώνη θα σήμαινε το τέλος του κοινού νομίσματος. Το αποτέλεσμα ήταν διαφορετικό – αλλά αυτό το αποτέλεσμα, επίσης είχε σοβαρές συνέπειες: για την Ελλάδα.

Έρευνα; Σχεδόν Καμία μέχρι στιγμής.

Αμέσως μετά τη σύνοδο κορυφής των Βρυξελλών, η Γερμανική Κυβέρνηση παρουσίασε τη δικαιολογία ότι το προς συζήτηση έγγραφο είχε διατυπωθεί για την περίπτωση που «η Ελλάδα εξέφραζε η ίδια την επιθυμία να λάβει, για παράδειγμα, ένα time-out από το Ευρώ» – παρά το γεγονός ότι οι πολιτικοί παράγοντες των Αθηνών είχαν κατ’ επανάληψη δηλώσει κατηγορηματικά την επιθυμία τους να παραμείνουν στη ζώνη του Ευρώ. Ακόμη και σήμερα παραμένει ασαφές το ζήτημα του εάν και πότε η επιλογή του Grexit είχε πράγματι συζητηθεί μεταξύ των Γερμανών Υπουργών Οικονομίας και Οικονομικών.

Η Γερμανική Κυβέρνηση έχει επίσης αφήσει στην άκρη όλες τις επικρίσεις αναφορικά με το ότι το «έγραφο Steffen» (όπως αναφέρεται μερικές φορές στον ελληνικό τύπο, από το όνομα του Γενικού Γραμματέα του Γερμανικού Υπουργείου Οικονομικών, Thomas Steffen, ο οποίος είναι ο εκπρόσωπος στο Euro Working Group το οποία προετοιμάζει τη συνεδρίαση των Υπουργών του Eurogroup) έγινε μοχλός πολιτικής πίεσης προς την Ελλάδα παρακάμπτοντας το Γερμανικό Ομοσπονδιακό Κοινοβούλιο. Θυμηθείτε ότι το προς συζήτηση έγγραφο παρουσιάστηκε στο Eurogroup το Σάββατο και μόνο την Κυριακή διαβιβάστηκε στο Γερμανικό Ομοσπονδιακό Κοινοβούλιο. Σύμφωνα με τη Γερμανική Κυβέρνηση, ήταν “ένα έγγραφο όχι προς διαπραγμάτευση” κατά την έννοια των Νόμων που ορίζουν τις προϋποθέσεις συμμετοχής του Κοινοβουλίου – και έτσι, σύμφωνα με την Γερμανική Κυβέρνηση δεν υπήρχε καμία υποχρέωση να ενημερώσει το Κοινοβούλιο εκ των προτέρων.

Οι απαντήσεις της Γερμανικής Κυβέρνησης σε ορισμένες ερωτήσεις σχετικά με το έγγραφο ήταν πολύ κοφτές. Grexit; «Μια τέτοια απόφαση θα ήταν ζήτημα της Ελληνικής Κυβέρνησης» Και ποιος ο ρόλος του προς συζήτηση εγγράφου; «Περιείχε επιλογές για περαιτέρω δράση». Τι γνωρίζει πραγματικά ο Gabriel; «Ο Ομοσπονδιακός Υπουργός Οικονομικών, Δρ Wolfgang Schäuble, είχε πραγματοποιήσει συνομιλίες σχετικά με τις επιλογές για την Ελλάδα εντός της Γερμανικής Κυβέρνησης πριν από τη συνεδρίαση του Eurogroup της 11ης Ιουλίου 2015. “

«Να χρησιμοποιηθεί ως ένας τρόπος άσκησης πίεσης προς την Ελληνική Κυβέρνηση»

Η συντηρητική αθηναϊκή εφημερίδα «Καθημερινή» μας δίνει μια γεύση του τι θα μπορούσε να κρύβεται πραγματικά πίσω από όλο αυτό. Ήδη από τις 6 Ιουλίου 2015, σχεδόν μια εβδομάδα πριν από τη συνεδρίαση του Eurogroup, η Άγκελα Μέρκελ, λέγεται, ότι έχει προτείνει την ιδέα του «πενταετούς time-out από το Ευρώ» για την Ελλάδα σε συνομιλία της με τον Γάλλο Πρόεδρο Φρανσουά Ολάντ. Εκείνος είχε αρνητική στάση σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο καθώς ούτε θα βοηθούσε την Ελλάδα να λύσει τα προβλήματά της, ούτε και θα μπορούσε κανείς να είναι σίγουρος ότι το «time-out» θα ήταν τελικά προσωρινό.

Η «Καθημερινή» εκφράζει την υποψία ότι η ιδέα του Grexit είχε επίσης συζητήθει στις 9 Ιουλίου 2015 μεταξύ της Μέρκελ, του Αντκαγκελάριου Σιγκμαρ Γκάμπριελ και του Υπουργού Εξωτερικών Φρανκ – Βάλτερ Στάινμαγιερ – ως μέσον για να πιεστεί η Κυβέρνηση της Αθήνας να δεχτεί ένα νέο δανειακό πρόγραμμα σύμφωνα με η βούληση των πιστωτών (« να χρησιμοποιηθεί ως ένα μέσο πίεσης προς την Ελληνική Κυβέρνηση»). Την επόμενη μέρα, μόλις 24 ώρες πριν την κρίσιμη συνεδρίαση του Eurogroup, το προς συζήτηση έγγραφο εστάλη στους εκπροσώπους του Euro Working Group. Ωστόσο, σύμφωνα με την «Καθημερινή», ο τρόπος με τον οποίο ο Υπουργός Οικονομικών Β.Σόιμπλε χρησιμοποίησε την απειλή Grexit για να εκβιάσει την Κυβέρνηση των Αθηνών πήγε πολύ παραπέρα από ότι είχε συμφωνηθεί από τους Αρχηγούς του Κυβερνώντος Συνασπισμού στη Γερμανία.

Πηγή της εφημερίδας ήταν Γερμανός κυβερνητικός αξιωματούχος ο οποίος είχε γνώση των διαπραγματεύσεων της εποχής εκείνης. «Αυτό που μας σόκαρε σχετικά με το προς συζήτηση έγγραφο ήταν ο τρόπος με τον οποίο καθορίζονταν οι όροι για να παραμείνει η Ελλάδα στην ευρωζώνη. Οι προϋποθέσεις ήταν τόσο εξευτελιστικές που φάνηκε σαν να είχαν στόχο, η Ελλάδα να τις απορρίψει.» Αυτό θα είχε ως αποτέλεσμα το Grexit.
Τελικά ποιος επιδίωκε, πραγματικά ένα «Σχέδιο Β»; Κοιτάζοντας πίσω, ο Galbraith γράφει ότι δεν ήταν στα καθήκοντα της ομάδας εργασίας του, να κάνει συστάσεις για την έξοδο από το ευρώ. Γι’ αυτό και δεν έκανε καμία. «Προετοιμαζόμασταν για ένα σενάριο, το οποίο ο καθένας ήλπιζε να είναι σε θέση να αποφύγει». Αυτοί που σχεδίαζαν το πραξικόπημα σίγουρα δεν ήταν η ομάδα του Γιάνη Βαρουφάκη.

Θέλεις να ενημερώνεσαι για τις δράσεις του DiEM25-ΜέΡΑ25; Γράψου εδώ