Αμέσως μετά την εκλογή του, ο Εμανουέλ Μακρόν κατέθεσε συγκεκριμένη πρόταση για την σταθεροποίηση της ευρωζώνης. Ο ίδιος την χαρακτήρισε μινιμαλιστική: το ελάχιστο δηλαδή που πρέπει να γίνει για να μπορέσει το ευρώ να πάψει να λειτουργεί ως μόνιμη πηγή υφεσιακών και αποδομητικών δυνάμεων. Σε κατ’ ιδίαν συζήτηση, μάλιστα, είχε δηλώσει ευθαρσώς ότι θεωρούσε την υλοποίηση της πρότασής του προαπαιτούμενο για να μπορέσει η Γαλλία να αναπνεύσει εντός της ευρωζώνης.
Τον τελευταίο χρόνο, το γερμανικό κατεστημένο καταφέρει την μία μαχαιριά μετά την άλλη στο σώμα της πρότασης Μακρόν. Σήμερα, μετά από τις τελευταίες δηλώσεις του Βερολίνου, το μετριοπαθές σχέδιο του Μακρόν για την ευρωζώνη κείται πλέον νεκρό αν και ακόμα άταφο. Μαζί του, αιμόφυρτη στο πάτωμα των διαδρόμων και αιθουσών όπου λαμβάνονται οι σημαντικές αποφάσεις κείται κι η τελευταία ευκαιρία του ευρωπαϊκού κατεστημένου να καταστήσει την ευρωζώνη βιώσιμη και να ξαναδώσει πνοή στην παραπαίουσα Ευρωπαϊκή Ένωση.
Η πρόταση Μακρόν για την ευρωζώνη
Η πρόταση του νέου Γάλλου Προέδρου περιείχε τέσσερα βασικά σημεία.
- Δημιουργία κοινού προϋπολογισμού της ευρωζώνης που χρηματοδοτείται όχι από τα κράτη-μέλη αλλά από νέους «ομοσπονδιακούς» φόρους καθώς και από δάνεια που επιβαρύνουν όχι τα κράτη-μέλη αλλά το σύνολο της ευρωζώνης. Επιγραμματικά: Ομοσπονδοποίηση της δημοσιονομικής πολιτικής
- Πραγματική τραπεζική ενοποίηση έτσι ώστε όταν μια τράπεζα καταρρέει και χρειάζεται χρήματα (την λεγόμενη, κατ’ ευφημισμό, «ανακεφαλαιοποίηση»), αυτή η διαδικασία να μην επιβαρύνει τους πολίτες της χώρας στην οποία έχει τα κεντρικά της γραφεία η εν λόγω τράπεζα αλλά να δίνεται μια λύση ευρωπαϊκή. Κι αν η τράπεζα πρέπει να κλείσει, οι εγγυημένες καταθέσεις των καταθετών να επιβαρύνουν συνολικά την ευρωζώνη, είτε μέσα από τον ESM σε συνδυασμό με την ΕΚΤ, είτε από τον κοινό προϋπολογισμό
- Κοινό ταμείο ανεργίας, έτσι ώστε μια μεγάλη ύφεση σαν αυτή της τελευταίας δεκαετίας να μην φέρνει σε ασφυξία τα κράτη με την μεγαλύτερη ανεργία και να αναγκάζονται οι χώρες με την μεγαλύτερη ανάγκη δημόσιων επενδύσεων να προβαίνουν στον εκμηδενισμό των δημόσιων επενδύσεων
- Κοινό επενδυτικό ταμείο, το οποίο να στρέφει επενδυτικές ροές στις πιο βαριά χτυπημένες από μια κρίση χώρες, με στόχο την εξισορρόπηση σε όλη την επικράτεια της ευρωζώνης.
Καμία από αυτές τις προτάσεις δεν ήταν καινοτόμες. Για την ακρίβεια, είναι οι αυτονόητες μεταρρυθμίσεις χωρίς τις οποίες η ευρωζώνη θα παραμένει ένα σιδερένιο κλουβί λιτότητας για την μεγάλη πλειοψηφία των πολιτών της, και μάλιστα ασταθές και επιρρεπές στην διάλυση. Αυτό που όμως ήταν καινούργιο ήταν πως για πρώτη φορά τέτοιες προτάσεις κατατίθεντο από το Πρόεδρο της Γαλλίας και, μάλιστα, σε μια συγκυρία ιδιαίτερα δύσκολη για την Γερμανίδα καγκελάριο, η οποία σε τελική ανάλυση χρωστούσε την πολιτική της επιβίωση στην εκλογική του Μακρόν επί της Λε Πεν. (Αμφισβητεί κανείς ότι, εάν είχε νικήσει η Μαρίν Λε Πεν, η κα Μέρκελ θα βρισκόταν στο σπίτι της σήμερα;)
Το σχέδιο του Μακρόν ήταν απλό: Θα «γερμανοποιούσε» την γαλλική αγορά εργασίας, θα εφάρμοζε λιτότητα όσο χρειαζόταν για να ρίξει το έλλειμμα του γαλλικού προϋπολογισμού (για πρώτη φορά) κάτω από το κατά Μάαστριχτ «νόμιμο» όριο και, κατόπιν, θα πήγαινε στο Βερολίνο με το εξής επιχείρημα: «Έκανα αυτό που ζητούσατε χρόνια τώρα. Γερμανοποίησα την γαλλική μισθωτή εργασία και τον γαλλικό κρατικό προϋπολογισμό. Σειρά σου τώρα Άνγκελα να συμφωνήσεις με την πρότασή μου σταθεροποίησης και ολοκλήρωσης της νομισματικής μας ένωσης.»
Από την επόμενη κιόλας μέρα της εκλογής του Μακρόν (π.χ. βλ. 13/5/2017, Εφημερίδα των Συντακτών) προέβλεπα ότι: «…το Βερολίνο δεν θα του δώσει τίποτα. Και τι θα κάνει τότε; Χωρίς την διάθεση να ασκήσει βέτο στην ΕΕ και στο Eurogroup, τα ωραία του σχέδια για την ευρωζώνη θα ξεχαστούν, όπως του Ολάντ προηγουμένως, και το μόνο που θα μείνει είναι ο θυμός και η απόγνωση που τρέφουν η λιτότητα, η μείωση των φόρων για τους πλούσιους και η απορρύθμιση της μισθωτής εργασίας.» Δυστυχώς αυτό ακριβώς συνέβη.
Η δολοφονία των πολλών, μικρών μαχαιριών
Το Βερολίνο ποτέ δεν είπε, μιας κι έξω, όχι στην πρόταση του Μακρόν. Απλά, από την πρώτη μέρα άρχισε να την τραυματίζει με πολλές μαχαιριές, κάποιες πολύ μικρές, άλλες μεγαλύτερες. Η αρχή έγινε, βεβαίως, από τον Βόλφγκανγκ Σόιμπλε ο οποίος απέρριψε την ιδέα ενός κοινού προϋπολογισμού με κοινό χρέος και κοινούς φόρους. Η Άνγκελα Μέρκελ είπε ότι συζητά τον κοινό προϋπολογισμό αλλά όχι και το κοινό χρέος.
Μερικές μέρες αργότερα, επέστρεψε ο Σόιμπλε με μια πρόταση που φαινόταν συμβιβαστική ενώ, στην πραγματικότητα, ήταν το άκρον άωτον την επιθετικότητας απέναντι στον Μακρόν: Πρότεινε να επιτρέπεται ένα ποσό από την χρηματοδοτική ικανότητα του ESM (Σημ. Ο ESM χορήγησε τα δάνεια του 3ου μας Μνημονίου) να χορηγούνται σε χώρες της ευρωζώνης για επενδυτικούς σκοπούς κι όχι απλά για Μνημονιακές διασώσεις. Πολλοί αναθάρρησαν επειδή δεν κατάλαβαν τί είχε κατά του ο Σόιμπλε: Την εδραίωση της τρόικας στο… Παρίσι (που, όπως μου είχε εξομολογηθεί δύο φορές, ήταν ο διακαής του πόθος).
Όποιος έχει διαβάσει το καταστατικό του ESM καταλαβαίνει το γιατί: για να λάβει κράτος-μέλος έστω και ένα ευρώ από τον ESM χρειάζεται Μνημόνιο και επιτήρηση. Το μήνυμα του Σόιμπλε στον Μακρόν ήταν απλό: Αν η Γαλλία ήθελε επενδυτικά κονδύλια από την ευρωζώνη, το Παρίσι θα πρέπει να ζει αγκαλιά με την τρόικα.
Από τότε, ο Σόιμπλε μπορεί να έφυγε από το ομοσπονδιακό υπουργείο οικονομικών όμως οι διάδοχοί του, τόσο ο χριστιανοδημοκράτης Άλτμαγιερ όσο και ο «σοσιαλδημοκράτης» Σολζ, συνεχίζουν να ρίχνουν την μία μαχαιριά μετά την άλλη στο σώμα της πρότασης Μακρόν: Ξεκαθάρισαν ότι δεν υπάρχει πιθανότητα να προχωρήσει η τραπεζική ενοποίηση αν πρώτα δεν εξαφανιστούν τα κόκκινα δάνεια από την περιφέρεια (κάτι που είναι αδύνατον). Απέρριψαν την ιδέα ενός κοινού ταμείου ανεργίας. Απαγόρευσαν στο Eurogroup ακόμα και την συζήτηση για κοινό προϋπολογισμό και κοινό χρέος. Μήνυσαν στην Κομισιόν ότι ο ESM δεν πρόκειται ποτέ να περάσει στην δικαιοδοσία της, ούτε και να ενταχθεί στο κοινοτικό δίκαιο. Και το πιο βάναυσο και τελειωτικό χτύπημα: Ανακοίνωσαν ότι ο ESM, ακόμα κι εάν μετονομαστεί σε Ευρωπαϊκό Νομισματικό Ταμείο, θα παραμείνει εξαρτημένος από το ΔΝΤ, τον οποίο θα επικουρεί σε μελλοντικές «διασώσεις».
Κι εμείς;
Το αφήγημα του ελληνικού κατεστημένου ήταν και παραμένει ότι εμείς δεν έχουμε εναλλακτική από το να παίζουμε τον ρόλο των «υποδειγματικών κρατούμενων» περιμένοντας τους βορειο-ευρωπαίους να προχωρήσουν σε λύσεις τύπου Μακρόν οι οποίες, κάποια στιγμή, θα μας δώσουν το πολυπόθητο εξιτήριο από την δίνη του μη βιώσιμου χρέους και της αυτό-τροφοδοτούμενης λιτότητας. Το 2011 μας το έλεγαν αυτό οι κκ. Παναδρέου-Παπακωνσταντίνου. Το 2014, παρόμοιο τροπάρι ακούγαμε από τους κκ. Σαμαρά-Βενιζέλο. Το 2018, η ίδια ιστορία από τους κκ. Τσίπρα-Δραγασάκη:
«Λίγη υπομονή ακόμα κι η Ευρώπη, ελέω Μέρκελ και με την βοήθεια κάποιου Μακρόν, θα κάνει το μεγάλο βήμα προς την ομοσπονδία. Θα είναι έγκλημα να είμαστε εμείς απ’ έξω όταν θα γίνει αυτό το πολυπόθητο βήμα!»
Τα ψέματα όμως τελείωσαν. Η δολοφονία της μετριοπαθούς πρότασης Μακρόν ήταν η τελευταία ευκαιρία μιας συστημικής μεταρρύθμισης του συστήματος. Αυτή η ευρωζώνη δεν θα μεταρρυθμιστεί μέσα από συναινετικές διαδικασίες. Τελεία και παύλα. Αυτός είναι ο λόγος που το ΜέΡΑ25 καταθέτει μια ψύχραιμη και ουσιαστική πρόταση: Ο μόνο τρόπος να είμαστε υπεύθυνοι σήμερα είναι μέσα από άμεση, ήρεμη αλλά αποφασιστική ρήξη με το Eurogroup και την ευρωζώνη. Χωρίς φανφάρες, μεγαλοστομίες ή ρητορείες να νομοθετηθούν οι επτά βασικές τομές που είναι προαπαιτούμενα για να αναπνεύσει η ελληνική κοινωνία είτε είμαστε στο ευρώ είτε όχι.
άρθρο του συνιδρυτή του DiEM25 και γραμματέα του ΜέΡΑ25 Γιάνη Βαρουφάκη στην ΕΦΣΥΝ
Θέλεις να ενημερώνεσαι για τις δράσεις του DiEM25-ΜέΡΑ25; Γράψου εδώ
