Εδώ και δύο μήνες είμαι στο Πολεμικό Ναυτικό. Ένα μήνα στο κέντρο εκπαίδευσης στον Πόρο και τώρα στην Κω, στα σύνορα με την Τουρκία.
Στην εκπαίδευση κόλλησα COVID-19. Δεν ήταν ακριβώς αναπάντεχο, για να ‘μαι ειλικρινής. Στην τραπεζαρία επιτρεπόταν να μπαίνουμε μόνο λίγοι κάθε φορά. Έπρεπε να φοράμε διπλές μάσκες, είχαμε πάντα πάνω μας και βάζαμε αντισηπτικό χεριών συνεχώς, κρατούσαμε αποστάσεις όταν κάναμε ασκήσεις και αγγαρείες. Όμως, το βράδυ επιστρέφαμε σε θαλάμους για 20 άτομα.
Για τους περισσότερους ο COVID-19 δεν ήταν κάτι φοβερό, ένας μόνο χρειάστηκε να πάει στο στρατιωτικό νοσοκομείο στην Αθήνα. Οι υπόλοιποι το περάσαμε στο στρατόπεδο, κλεισμένοι σε ένα τσιμεντένιο οίκημα της δεκαετίας του 60. Δεν επιτρεπόταν να βγούμε και μας έφερναν φαγητό σε συσκευασίες μιας χρήσης. Δεν είχαμε ούτε κινητά, ούτε ραδιόφωνα, ούτε τηλεόραση κι έπρεπε να καθαρίζουμε τους κοινόχρηστους χώρους και τις τουαλέτες εμείς οι ίδιοι, όντας άρρωστοι. Είχαμε όμως άφθονο χρόνο να συζητάμε μεταξύ μας με τις ώρες.
Οι άνθρωποι που γνώρισα προέρχονταν από όλα τα κοινωνικά στρώματα και πολλούς δεν θα τους είχα γνωρίσει ποτέ αν δεν είχα υπηρετήσει. Κατά κάποιο τρόπο, αυτός ο πρώτος μήνας στην εκπαίδευση (πριν τα βύσματα του καθενός τους εξασφαλίσουν ευνοϊκές μεταθέσεις σε άνετες μονάδες στην Αθήνα ή κοντά στον τόπο καταγωγής τους) είχε μια βαθιά εξισωτική επίδραση. Ήμασταν όλοι στον πάτο της τροφικής αλυσίδας, αλλά ήμασταν μαζί.
Οι θεμελιώδεις αρχές της πατριαρχίας που διαπνέουν τις ένοπλες δυνάμεις και μας αποδίδουν εγγενή αξία μόνο και μόνο επειδή είμαστε άντρες και κάνουμε το καθήκον μας, ενώνουν τους ανθρώπους. Να μπορούσαμε μόνο να επεκτείνουμε αυτή την αίσθηση της ενδυνάμωσης και του ανήκειν σε όλους και όλες. Φαντάζομαι αυτό πάει να πει φεμινισμός.
Έγινα φίλος και σπάσαμε πολλή πλάκα με ανθρώπους που αργότερα έμαθα ότι ήταν φασίστες. Ο πατέρας ενός τύπου ήταν ο επικεφαλής της Χρυσής Αυγής στη νότια Αθήνα. Ένας άλλος μου αγόρασε καφέ γιατί είχα ξεμείνει από μετρητά, αφού περάσαμε ένα ολόκληρο βράδυ κουβεντιάζοντας και γελώντας. Μετά αποκάλεσε τους μετανάστες “λαθροσιχάματα”.
Η αναφορά σε αντιπαθείς ομάδες γίνεται με όρους ενοχλητικούς (οι Τούρκοι είναι Μογγόλοι, οι πρόσφυγες λάθρο, οι αναρχικοί άπλυτοι φονιάδες). Χωρίς αμφιβολία υπάρχει πολύ μίσος – άρα και φόβος – στους ανθρώπους. Μερικές φορές οφείλεται σε βιώματα: Γνώρισα κάποιον του οποίου το σπίτι το είχαν διαρρήξει ρομά τρεις φορές. Και η αδελφή του είχε δεχθεί σεξουαλική επίθεση από δύο αγόρια της ρομά κοινότητας. Μένει σε μια ζόρικη γειτονιά της Αθήνας – εγώ δεν έχω πάει καν. Φαντάζεστε ποια είναι η γνώμη του για τους “γύφτους”.
Αυτός ο φόβος που αισθάνονται εκατομμύρια άνθρωποι, ασχέτως αν είναι δικαιολογημένος ή όχι, υποβαθμίζεται συστηματικά από την Αριστερά όταν εξιδανικεύει τις μειονότητες.
Η ορθή αντίδραση στη δαιμονοποίηση των μειονοτήτων πρέπει να είναι η βαθιά και ειλικρινής ενασχόλησή μας με το ζήτημα και όχι να προτάσσουμε στο ένα άκρο (δαιμονοποίηση) ένα άλλο (εξιδανίκευση).
Όταν μας ακούν να μιλάμε για τα δικαιώματα των ΛΟΑΤΚΙ+, για το περιβάλλον, ή για άλλα ζητήματα τα οποία δεν θεωρούν καίρια, σκέφτονται: “αυτή είναι τώρα η προτεραιότητα της Αριστεράς;”
Η άποψη ότι “τα πάντα είναι προτεραιότητα” δεν έχει απήχηση σε ανθρώπους που αισθάνονται ότι δίνουν αγώνα για την επιβίωσή τους. Θέλουν να ξέρουν ότι η επιβίωσή τους είναι προτεραιότητά μας κι αν πιστεύουν πως δεν είναι, στρέφονται σε άλλους εκπροσώπους για τους οποίους είναι προτεραιότητα.
Συχνά το μήνυμά μας ακούγεται στα αυτιά τους σαν να μιλά κάποιος για το καθολικό δικαίωμα ψήφου πριν ακόμα καταργηθεί η δουλεία. Δεν είναι ότι αισθάνονται απλώς πως οι προτεραιότητές μας τους αποξενώνουν, θεωρούν ότι τους προσβάλλουν. Νιώθουν ότι δεν έχουμε επαφή με την πραγματικότητά τους: ένα μάτσο δήθεν μεσοαστοί διανοούμενοι που ξέρουν το σωστό επειδή κάποτε το διάβασαν σε ένα βιβλίο, όχι επειδή το έχουν ζήσει.
Αν θέλουμε στα σοβαρά να επανασυνδεθούμε με τον κόσμο της εργασίας από τον οποίο η Αριστερά έχει αδιαμφισβήτητα αποκοπεί, είναι ανάγκη να αρχίσουμε να συζητάμε αυτά τα ιδιαιτέρως δύσκολα θέματα.
Πολλοί από τους ανθρώπους που γνώρισα ήταν ρατσιστές. Σεξιστές και εθνικιστές. Όμως, πριν το συνειδητοποιήσω, τους θεωρούσα καλούς ανθρώπους. Ήταν πρόσχαροι, αστείοι και καλοσυνάτοι.
Αυτή η αναντιστοιχία – η διαφαινόμενη ηθική σύγκρουση – με έκανε να αναρωτηθώ τι σημαίνει να είναι κάποιος κακός. Συνεχίζω να διαφωνώ κάθετα με τις απόψεις τους, αλλά τείνω να πιστέψω ότι αυτή η διαφωνία δεν αποτελεί βάση για να τους καταδικάσω.
Κανείς δεν θεωρεί ότι είναι κακός. Συχνά μάλιστα, δεν τους αρέσουν οι ίδιες οι απόψεις τους, απλώς θεωρούν ότι είναι απόρροια μιας σκληρής πραγματικότητας, την οποία μάλιστα έχουν βιώσει στο πετσί τους, δεν τη διάβασαν κάπου. Και το γεγονός ότι εμείς, η Αριστερά, αρνούμαστε αυτή την πραγματικότητα τους εξοργίζει.
Δεν ήταν εύκολες οι συζητήσεις μαζί τους. Όμως το χειρότερο που θα μπορούσε να μου τύχει όταν διαφωνούσα με τους ναύτες συναδέλφους μου ήταν να με υποστηρίξει ένας άλλος Αριστερός: η αλαζονική, υπερφίαλη συμπεριφορά, ο διανοουμενίστικος λόγος και η ροπή στο να κατακρίνεις τους άλλους. Η συζήτηση θα τελείωνε αμέσως και τη θέση της θα έπαιρνε μια άκαρπη σύγκρουση. Η αλήθεια είναι ότι στο Ναυτικό γνώρισα πολλούς περισσότερους ανθρώπους που ήταν πρόθυμοι να ακούσουν και να αλλάξουν την άποψή τους, από όσους γνώρισα ως εθελοντής στην Αριστερά.
Το ότι είμαστε αποκομμένοι από την πραγματικότητα του κόσμου της εργασίας δεν αναπληρώνεται απλώς με προοδευτικές πολιτικές που έχουν σκοπό να στηρίξουν την εργατική τάξη. Αν ο άλλος αισθάνεται υποτιμημένος και παρεξηγημένος, δεν πρόκειται ποτέ να σε ακούσει, πόσο μάλλον να σε εμπιστευτεί.
Προς το παρόν υπάρχουν κόμματα στο άλλο άκρο του πολιτικού φάσματος που φαίνεται να ταιριάζουν πολύ περισσότερο σε όσους “έχουν μείνει πίσω”. Το πώς θα πορευτούμε εμείς θα καθορίσει αν πραγματικά ενδιαφερόμαστε να επαναπροσεγγίσουμε τον κόσμο της εργασίας ή αν είναι απλώς ένα σύνθημα που επαναλαμβάνουμε για να αισθανόμαστε πιο κοντά στον Μαρξ.
Θέλεις να ενημερώνεσαι για τις δράσεις του DiEM25-ΜέΡΑ25; Γράψου εδώ
