De verkiezing van Trump is de tweede keer in een aantal maanden dat de gevestigde orde verward en beangstigd achterblijft na het vernemen van een uitslag. De eerste stemming was Brexit uiteraard. Beide uitkomsten leken onmogelijk. Beide waren in feite eigen doelpunten van politici die hun opponent probeerden te verzwakken maar in hun eigen zwaard vielen.
In het geval van Brexit wilde David Cameron zijn leiderschap consolideren door het volk te laten weigeren de EU te verlaten. Hij wakkerde de sluimerende euroscepsis aan in het VK, eiste concessies van Brussel en kondigde een referendum aan. Hij ondervond dat hij niet in staat was de uitbarsting van volkswoede die hij had aangewakkerd te beheersen.
Bij Trump weten we dat het campagneteam van Hillary Clinton in het geheim Trump hielp groeien tegenover zijn Republikeinse tegenstrevers in de voorverkiezingen, omdat ze hem als een van dé kandidaten zagen die in de ogen van de meerderheid in de VS de meeste afkeer zou opwekken. Ze hadden geen hoop de verkiezingen te winnen door mensen te overtuigen van de mooie eigenschappen van hun kandidaat (zich er waarschijnlijk bewust van dat Hillary Clinton alles vertegenwoordigt wat het Amerikaanse grote publiek verafschuwt) dus wilden ze een situatie laten ontstaan waarin het alternatief zo ondenkbaar was dat elke verantwoorde kiezer zich achter Hillary zou scharen. Inderdaad werden vele progressieve mensen die met Hillary Clinton van mening verschillen in bijna elk opzicht gedwongen om te adviseren: “Leef je in een swing state, knijp je neus dicht en stem voor Hillary” De gevestigde orde echter was niet in staat de uitbarsting van volkswoede die ze had aangewakkerd te beheersen.
We kunnen nog een derde aan de rij toevoegen namelijk de Griekse premier Alexis Tsipras die vorig jaar een referendum hield waarin de bevolking gevraagd werd of hij in moest stemmen met de eisen van de troika (hopend op een JA maar zich voordoend als NEE aanhanger). De woede van de kiezers ontaarde hier niet in een koers naar catastrofe, maar ook hij, en met hem de door de Griekse oligarchen beheerste media, die zich allemaal hadden ingezet voor een JA en voorspeld hadden dat JA zou winnen, werd wreed wakker na de pogingen het volk voor eigen doeleinden te gebruiken. (In dit geval kwam er niets van omdat de EU een aantal dagen na deze hoogst ongewenste uitslag genadeloos de Griekse democratie vermorzelde).
De reden dat al deze drie opzetjes mislukten komt deels door een diepe gekwetstheid en deels door diep wantrouwen.
De reden voor die gekwetstheid wordt beschreven in bijna elk artikel dat verscheen na deze mislukkingen: midden-rechts en midden-links hebben de laatste decennia samengewerkt om neoliberaal beleid te voeren waardoor 80% van de bevolking het nu minder goed heeft. Het groeiend aantal mensen zonder werk en werkende armen vormt het primaire publiek voor de nieuwe anti elitaire xenofobische nationalisten. Die worden niet alleen in het VK of de VS gevonden maar ook in Frankrijk, Nederland, Duitsland en vele andere Europese landen (een nationalistische internationale). Het zou echter een grote fout zijn om te zeggen dat alleen de armen (vaak verward met laagopgeleiden) hiervoor stemmen. Het beleid is zo eenzijdig in het voordeel van de 1% dat zelfs de middenklasse zich in haar positie niet meer veilig voelt. Veel nationalisten in Duitsland hebben een middenklasse achtergrond, net als veel van de Trump stemmers.
In voorgaande jaren en decennia kon het establishment het grootste deel van de stemmen absorberen van diegenen die zich bedrogen en achtergesteld voelden door hun regering. Mensen veranderden hun stem van de ene gevestigde partij voor de andere, Barrack Obama won als kandidaat van de gevestigde orde en beloofde Verandering. Op dit moment heeft eenzijdige betaal-en-ik-draai politiek het publieke vertrouwen in de gevestigde partijen dermate doen slinken dat van GEEN enkele gevestigde-orde-politicus geloofd wordt dat die het publieke belang dient, alleen van buitenstaanders als Donald Trump wordt dit als mogelijk gezien (Strikt gezien: Donald Trump behoort, net als Boris Johnson, tot het establishment maar slaagde erin over te komen als anti gevestigde orde. Hij is in ieder geval zeer afwijkend van het type dat gewoonlijk door partijmachinerieën als presidentskandidaat wordt geproduceerd.)
Op het zelfde moment worden meer en meer mensen zich bewust van de onvolkomenheden in ons politieke systeem dat toegestaan heeft dat de gevestigde politici, ondanks dat ze niet werkten voor de mensen, het stokje aan elkaar bleven overgeven. In het laatste Eurobarometer onderzoek geeft 43% van de Europeanen aan niet alleen ontevreden te zijn over hun regering, maar ook over de democratie in hun land. Zij realiseren zich dat het beantwoorden van één multiple choice vraag per vier jaar compleet onvoldoende is om de politiek te beïnvloeden, zeker als de partijen er alles aan doen om hun werkelijke bedoelingen te verhullen en hierover liegen tijdens verkiezingscampagnes.
Een snelle tussenoplossing die kan zorgen dat het vertrouwen in het politieke systeem wordt hersteld en ‘verstandige’ uitkomsten van verkiezingen weer mogelijk worden is het zoeken van kandidaten die willen werken in het belang van de 99%. Kandidaten als Bernie Sanders. Gezien het corrumperende effect van geld en macht moeten we ook oplossingen onderzoeken die minder afhankelijk zijn van de goede wil van de kandidaat. Hervormingen die zorgen dat mensen meer macht in handen hebben om de politiek te begrijpen en te controleren in de jaren tussen de verkiezingscampagnes door, zodat onze democratie zal worden gestuurd door de bevolking.
Do you want to be informed of DiEM25's actions? Sign up here
