Iedere burger heeft het recht zijn of haar mening te uiten en om vreedzaam te protesteren. Vrijheid van vergadering en vrijheid van meningsuiting vormen de basis voor iedere vrije en pluralistische samenleving.

6 juli 2017
Verklaring van het DiEM25-Duitsland Provisional National Committee ter gelegenheid van de G20 top in Hamburg
“Iedere burger heeft het recht zijn of haar mening te uiten en om vreedzaam te protesteren. Vrijheid van vergadering en vrijheid van meningsuiting vormen de basis voor iedere vrije en pluralistische samenleving.”
Deze verklaring was vorige week te lezen op de website van mensenrechtenorganisatie Amnesty International in antwoord op recente gebeurtenissen in Hamburg, met name het verbod voor demonstranten om hun kamp op te slaan, de overnachtingsbeperkingen en het algehele verbod op demonstraties in de stad. Deze verboden waren weliswaar ingesteld door het Hooggerechtshof, maar Hamburg’s Administratieve Rechtbank koos ervoor om ze te herroepen en in aangepaste vorm toe te passen. Juristen zijn wel bekend met deze bewust meer politieke interpretatie door administratieve rechtbanken dan door het Hooggerechtshof. Doel van dergelijke verboden is preventief “militante extremisten” toegang te beletten tot een verbergplaats of plekken van mogelijke ordeverstoring.
In 2013 gelastte de Turkse Premier Reccep Tayyip Erdoğan de evacuatie van demonstranten uit het Gezi Park met het argument dat “terroristen” en “tuig” de gelederen van de demonstranten infiltreerden. Deze repressie is destijds scherp veroordeeld door leidende politici die wezen op de waarde van samenscholing en van de vrijheid van meningsuiting voor de democratie. En toch krijgen vandaag de leiders van protestbewegingen in Hamburg dezelfde retoriek en beperkingen te horen. Het creatieve en diverse G20 protest afdoen als slechts ‘een rits militanten’ is een afgewogen simplificatie van het protest. Het voorspelde totale aantal demonstranten loopt in de honderdduizenden, ieder op zichzelf protesterend, terwijl de politie het aantal gewelddadige demonstranten schat op ongeveer 8000.
Vrijheid van vergadering volgens het Federale Hooggerechtshof
Volgens het Federale Hooggerechtshof en onder de meest gerespecteerde Duitse rechtsgeleerden gespecialiseerd in de grondwet, behelst de vrijheid van vergadering niet louter traditionele demonstraties. Waken, stille protesten, menselijke kettingen en demonstratiekampen zijn ook beschermd door de grondwet. Het is niet alleen misleidend maar ook onjuist om het over ‘goedkeuring’ of ‘beperkingen’ te hebben in verband met zulke samenkomsten. Dergelijke terminologie herinnert aan de voormalige politiestaat, toen de Grondwet nog niet goedgekeurd was. Vandaag de dag hoeven politieke samenkomsten niet ‘goedgekeurd’ te worden door de autoriteiten; ze zijn alzijdig toegestaan met als enige bureaucratisch voorwaarde dat ze geregistreerd moeten staan.
Indien andere basisvrijheden onder druk staan, dan mogen bijeenkomsten beperkt worden en, in extreme gevallen, zelfs verboden. Echter, dit zijn uitzonderlijke omstandigheden, die gerechtvaardigd dienen te worden volgens het staatsrecht. In het algemeen moet de overheid bijeenkomsten faciliteren, niet voorkomen. Zowel de Grondwet als het Federale Hooggerechtshof eisen dit. Dan is het des te absurder dat de overheid, de politie en de lagere gerechtshoven ervoor hebben gekozen om deze feiten (en dus de rechtsstaat) te negeren, om vervolgens door het Federaal Hooggerechtshof eraan herinnerd te moeten worden. Uitspraken bedoeld om publieke betogingen de kop in te drukken, grenzen aan het corrumperen van de rechtsgang, bezien vanuit de politieke context.
Staten worden steeds autocratischer
De G20 landen zijn zich gaan kenmerken door een zogenaamde ‘verveiligheidsing’ van politieke protesten. Dit maakt deze veronderstelde democratieën steeds autoritairder. Zo werd laatst een Gay Pride parade in Istanbul verboden vanwege het ‘gevaar voor de openbare orde en voor de veiligheid van burgers en toeristen’. Het is haast cynisch te noemen dat de Duitse autoriteiten zich publiekelijk als liberaal onderscheiden en zich afzetten tegen de methoden van autoritaire staten als Rusland, Turkije, China of de VS, maar ondertussen gewoon dezelfde logica toepassen. Het diverse en in-en-in democratische protest tegen de G20 top heeft daarmee eens temeer aan legitimiteit gewonnen. De poging tot een verbod heeft onze zorgen maar weer eens bevestigd en dus de relevantie van ons protest.
Het is de politisering van de bureaucratie die de protesten tegen de G20 gevoed heeft. Omwille van de top is niet alleen meer dan een miljard euro belastinggeld uitgegeven aan onkosten en om delen van de stad af te zetten, maar ook het dagelijks leven van de Hamburgers tot staan gebracht. De top betekent omzetvermindering voor midden- en kleinbedrijf in het stadscentrum, dwingt winkels te sluiten en beperkt bewoners de toegang tot hun eigen huis. Dit is niet alleen roekeloos; het is ondoordacht en egoïstisch en heeft niets van doen met constructief bestuur.
“Festival van democratie”
Dit alles is absoluut in tegenspraak met de intentie van de G20 top in Hamburg, die in de aanloop er naartoe werd gebracht als een “festival van democratie” – een festival waarmee Hamburg en Duitsland zich wilden afficheren als voorbeeldig gastheer.
Terwijl noodwetten (zoals de noodtoestand in Frankrijk die nog altijd van kracht is) en presidentiële decreten met regelmaat burgerrechten tenietdoen (rechten die slechts met hulp van de gerechtshoven gehandhaafd lijken te kunnen worden), bestond de hoop dat Duitsland zich niet zou laten intimideren door de huidige veiligheidssituatie. Dat Duitsland niet alleen democratische principes zou respecteren, maar deze ook met trots voor het oog van de wereldpers zou onderstrepen. In plaats daarvan hebben we de afgelopen weken moeten luisteren naar discussies waarin demonstranten routineus werden afgedaan als criminelen en relschoppers. En dus woedt er een juridisch debat waarin de gemeenteraad van Hamburg ruziet over de vraag of de vrijheid van vergadering wel of niet ingeperkt moet worden vanwege het verwachte geweld.
Er wordt veel gesproken over democratie maar het is duidelijk dat de gemeenteraad van Hamburg en sommige politici, die er als de kippen bij zijn om hun critici te stigmatiseren, zichzelf uiteindelijk gewoon boven de grondwet plaatsen. ‘Democratie leren’, het vaak door politici geciteerde credo, heeft in de eerste plaats betrekking op henzelf.
Een sprankje licht in donkere tijden
Het systematisch verstikken van democratische processen en de machtscentralisatie is een wereldwijde trend, één die Duitsland ook volgt. Als je kritiek hebt kun je repressie verwachten. We weten natuurlijk, als een democratische beweging, hoe moeilijk democratie is in de praktijk. Maar we kunnen niet de kunstgreep van politici goedkeuren om de vrijheden van de demos te beperken door middel van niet nader onderzochte over-simplificatie. Als delen van de maatschappij hun kwaliteit van leven ingeperkt zien worden en anderen belet wordt hun recht uit te oefenen, zodat staatshoofden maar kunnen vergaderen achter gesloten deuren, dan zitten donkere tijden er niet aan te komen, dan bevinden we ons er al middenin.
Daarom is het des te belangrijker dat we een algemene discussie en andere initiatieven stimuleren voor een democratisch Europa. Daartoe willen we alle progressieve democraten uitnodigen deel te nemen aan onze discussiegroep over Constructive Disobedience in de Universiteit van Hamburg op Vrijdag 7 juli.
In scherp contrast met de gemeenteraad van Hamburg en met het Ministerie van Binnenlandse Zaken, bieden het hoofd van de universiteit en de universiteitscampus een beschutte plek voor politieke discussie – iets wat jammer genoeg andere activisten in de straten van Hamburg onthouden wordt.
Vrijdag 7 juli, 19.30h, Universiteit van Hamburg: ‘Constructive Disobedience! – Resistance in the Age of Surveillance Capitalism’
Livestream van het evenement: https://fcmc.tv

Vertaling: Niki Best
 
Lid worden van een Nederlandse DSC? Klik hier.

Do you want to be informed of DiEM25's actions? Sign up here