De geschiedenis mag zich herhalen maar nooit zo snel of zo gedachteloos als in Europa’s sociaal-democratische familie. De Spaanse socialisten wipten Pedro Sánchez om Mariano Rajoy de kans te geven een regering te vormen, als in een poging de verdwijntruc te herhalen van hun Griekse zielsverwanten, het ooit enorme PASOK.
Na In 2011 steun te hebben gegeven aan het desastreuse Griekse ‘programma’ van de troika, ontdeden de socialisten van PASOK zich van hun leider George Papandreou, om zo de weg vrij te maken voor de vorming van een in essentie conservatieve regering. Onder druk van de Griekse oligarchie vergaten de socialisten dat ze ooit de gezworen vijanden waren van de conservatieven, en werden hun beschadigde handlangers – de staart waar een onpopulaire regressieve regering blij mee zwaaide. Zes maanden later, in de verkiezingen van juni 2012, zakten de socialisten van de 35%-45% van de stemmen waar ze aan gewend waren sinds 1981… naar een deprimerende 5%.
De recente worsteling van de PSOE zijn te beschouwen als meer dan een deja-vu. Net als in Griekenland in 2011 waar de afgezette socialistische leider naar belanghebbenden uit de oligarchie wees als de krachten die hem eruit hadden gewerkt, verwees ook Sánchez naar druk vanuit kringen uit het bedrijfsleven, en noemde voormalig Telefónica CEO César Alierta naast onbekend gebleven financiële groepen.
In het geval van Papandreou besloot de oligarchie dat hij een opgebruikte kracht was die niet langer in staat was de wetten door het parlement te duwen die Athene via email kreeg aangeleverd door de troika. Zij hadden het nodig dat deze wetten werden ingevoerd omdat ze een voorwaarde waren voor pakketten van leningen. Die had de Griekse oligarchie nodig om haar faillissement uit te stellen en te verhullen. In het geval van Sánchez oordeelde de Spaanse oligarchie dat voor het voortduren van de voor hun gunstige makkelijk-geld-politiek van de Europese Centrale Bank, de lakse regulering van Spanjes geplaagde banken en de herverdeling van middelen van de Spaanse zwakkere burgers naar henzelf, Rajoy de beste kandidaat zou zijn. (Waar nog bij kwam dat Sánchez dreigde Rajoy beentje te lichten met een coalitie van links naar Portugese stijl.)
Nog een overeenkomst in zelfmoord-denken tussen de Spaanse en Griekse socialisten is het gebruikte argument dat ze, wat er ook van komt, als ‘verantwoordelijke’ politici de nationale plicht hebben het aanmodderen van hun land onder tijdelijke regeringen te stoppen. Net als PASOK in 2011 gebruikt de PSOE vandaag het argument dat hun land het zich niet kan veroorloven om andermaal verkiezingen te houden en nog langer te wachten met de vorming van een ‘echte’ regering die beslissingen kan nemen over het budget en door de troika geïnspireerde ‘hervormingen’ (zelfs als deze uitmonden in iets waar de burgers niet voor gestemd heeft). Is dit werkelijk zo?
Sinds de crisis uitbrak waren de enige periodes met iets verminderde recessie de tijden waarin de regering of te zwak was, of – zoals in het geval van de eerste SYRIZA regering waarin ik diende als Minister van Financiën – te onwillig was om te voldoen aan de eisen van de troika. Ook in andere landen binnen de Eurozone heeft politieke verlamming zich als zeer functioneel laten zien. Gedurende het hoogtepunt van de Euro-crisis had België de snelste groei van Europa dankzij – meer dan ondanks – herhaaldelijk falen om een reguliere reggering te vormen: het gebrek aan parlementaire meerderheid betekende dat geen enkele regering de zelfbeschadigende bezuinigingen kon doorvoeren die de inkomens naar beneden duwden in lidstaten die wel een ‘echte’ regering hadden. Ook de Spaanse economie heeft vreemd genoeg geprofiteerd van het feit dat ze sinds december vorig jaar geen parlementaire meerderheid had voor het tegenstrijdige beleid geëist door Brussel.
Een sterke regering, gedekt door een gezonde parlementaire meerderheid, is een goede zaak als het of de vrijheid heeft om verstandig economisch en sociaal beleid te voeren, of besloten heeft, wat we in de transnationale beweging DIEM25 Constructieve Ongehoorzaamheid plegen te noemen, in de praktijk te brengen. Wat betekent: ‘Nee’ zeggen tegen politiek die schadelijk is voor herstel en sociale rechtvaardigheid (het ‘ongehoorzaam’ deel) en tegelijkertijd rationeel, gezond verstand beleid op tafel leggen waarvan de invoering over heel Europa wijdverspreide voordelen zou brengen voor alle Europeanen, en voor de strijd van de EU om haar voortbestaan (het ‘constructieve’ deel).
Het is zeer de vraag of Sánchez voordat hij van zijn post werd gestoten, of Papandreou in Griekenland vijf jaar geleden, Constructieve Ongehoorzaamheid zou hebben toegepast. Maar toch, het feit dat ze in staat waren het doen en de zekerheid dat hun conservatieve tegenstanders dat niet zouden kunnen was de reden dat de onzeker geworden oligarchie hen liet verwijderen. En het opmerkelijke feit dat hun eigen partijen meededen in hun afzetting is de reden dat PASOK het veld moest ruimen en dat de PSOE zich nu in exact dezelfde richting beweegt.

Originally published in eldiario.es.

Do you want to be informed of DiEM25's actions? Sign up here