“De uberisering van de economie moet een halt worden toegeroepen om de bescherming van de arbeidsrechten van alle Europeanen te garanderen”.

“Uberisering” is in onze westerse economieën zo wijd verspreid geraakt dat het woord zelfs in de meest conservatieve Franse woordenboeken is opgenomen geweest. De uberisering van de economie verwijst naar een nieuw type arbeider, die meestal voor een digitaal platform werkt als uitzendkracht. Het bedrijfsmodel van dergelijke platformen werkt alleen als ze hun arbeidskosten — en meestal ook hun fiscale lasten kunnen afschuiven, aangezien de meeste van deze bedrijven gevestigd zijn in belastingparadijzen of in landen die zeer weinig vennootschapsbelasting heffen.
Digitale platformen zoals UBER, Deliveroo, Take it Easy, Foodora of Amazon kiezen ervoor om een beroep te doen op freelance ‘dienstverleners’ boven de werknemers met een contract om zo een grotere winstmarge te realiseren. Deze platformen verleiden duizenden werkkrachten met valse beloftes over de voordelen van het niet in loondienst werken: vrijheid, gespreide werktijden, eigen baas zijn, enzovoort.
De keerzijde van de medaille is natuurlijk evident, maar wordt niet altijd goed ingeschat door degenen op wie deze beloftes gericht zijn: gezien ze geen werknemers in loondienst zijn, genieten ze niet van bescherming door het arbeidsrecht of van collectieve arbeidsovereenkomsten. Ze hebben dus geen toegang tot de voordelen van arbeid in loondienst zoals betaalde vakantiedagen, verplichte wekelijkse vrije dagen, een minimumsalaris, beperking van redenen tot ontslag en bovenal werkloosheidsbescherming en pensioenbijdragen. Deze pensioenbijdrage bedraagt gewoonlijk 50 procent van het loon en zou door de werkgever in Frankrijk worden betaald indien zij een contract zouden hebben.

Het is inmiddels voor de meeste werkkrachten duidelijk geworden dat zij niet genieten van de voordelen die deze platformen omarmen.

Welke vrijheid is er als dergelijke platformen de te bedienen klanten en de te volgen reiswegen opleggen? Hoe kun je je eigen baas zijn als je een oproep of een passagier niet kunt afwijzen vanwege het risico om slecht beoordeeld en onmiddellijk ontslagen te worden? Welke vrije tijd heb je als je je eigen prijzen niet kan bepalen en de prijzen die je worden opgelegd zo laag zijn dat je gedwongen bent door te werken, zelfs totdat je merkt dat je je leven en soms zelfs je gezondheid in gevaar brengt?
Ken Loach illustreert in zijn laatste film Sorry we missed you, de kwetsbaarheid waarin de uberisering van onze economie een steeds groter deel van de werkkrachten plaatst, inclusief de mogelijk fatale gevolgen ervan: “Je wordt hier niet aangenomen,” zegt de depot manager in Loach’s film “You come on board. We noemen het on-boarding. Je werkt niet voor ons – je werkt met ons mee” – als een gevolg daarvan sterf je in je eentje, had hij hieraan toe kunnen voegen.
Geuberiseerde werkkrachten zijn de nieuwe slaven van onze economie geworden: ze worden uitgebuit voor miserabele inkomens zonder enige sociale bescherming en worden permanent gevolgd door ingebedde geolokalisatie-instrumenten. De krant The Australian noemde dit “The Hunger Games at Work”.
Veel grote bedrijven hebben de voordelen ingezien van deze flexibele werkkrachten die zonder moeite kunnen worden afgedankt. Zo hebben sommige Franse banken onlangs aangekondigd dat hun accountmanagers binnenkort niet meer als werknemer worden aangenomen, maar ‘op freelance basis’ worden geaccepteerd.
Tijdens de COVID 19-crisis passen grote supermarktketens nu ook soortgelijke praktijken toe: in Frankrijk, net als in andere Europese landen, profiteren supermarktketens als Franprix en Carrefour van deze crisis om hun nieuwe personeel te “uberiseren” in plaats van in dienst te nemen, ook al zouden ze met hun huidige winst werknemers kunnen blijven aanwerven.

Tijdens deze pandemie wordt de onzekerheid van een groot deel van de werkkrachten steeds meer zichtbaar.

Niet alleen hebben zelfstandigen geen inkomen meer, ook hebben ze geen recht meer op een werkloosheidsuitkering. Afhankelijk van het land waarin ze werken, hebben ze weinig of geen toegang tot medische diensten. Toch staan net die uitgebuite werkkrachten in de frontlinie. Zij werken als bezorgers die de risico’s van het virus niet kunnen ontwijken omdat ze afhaalmaaltijden, dvd’s en speelgoed moeten leveren aan een opgesloten bevolking die een kleinigheid betaalt voor wat eigenlijk een niet-essentiële dienst is.
Veel klanten die al jaren gewend zijn aan dit soort diensten lijken zich nooit af te vragen of ze het leven van anderen in gevaar brengen. Het doet denken aan linkse politici die voor de COVID19 -crisis in Uber taxi’s arriveerden bij campagnebijeenkomsten en daar vervolgens lage lonen en onzekere werksituaties aan de kaak stelden.
Geuberiseerde werkkrachten vormen een proletariaat waar we niets van horen omdat ze geen werknemers in loondienst zijn en dus geen werknemersvertegenwoordigers of vakbonden hebben die voor hen spreken.
Tot op heden komt er enkel ‘verlossing’ dankzij enkele moedige individuen onder hen en door de redelijke uitspraken van verscheidene gerechtshoven die het probleem in een aantal Europese landen en daarbuiten hebben aangekaart:

• In Frankrijk heeft de wet van 8 augustus 2016, na meerdere ongelukken, het recht toegekend aan degenen die op freelance basis bij dergelijke platformen “aan boord” zijn genomen, om dergelijke bedrijven hun arbeidsongevallenverzekering te laten betalen (iets waar werkgevers gewoonlijk voor zorgen), evenals het recht om zich te laten vertegenwoordigen door een vakbond en het recht tot het volgen van opleidingen;
• Een Spaanse rechtbank heeft de hoedanigheid van Deliveroo-freelancers als werknemer erkend;
• Het Hof van Beroep in Londen heeft Uber-chauffeurs in december 2018 het statuut van werknemer met minimumloon en recht op pauzes en betaalde vakanties toegekend;
• In de Verenigde Staten stemde Uber in tot een schikking van $100 miljoen met twee chauffeurs die in beroep waren gegaan om werknemersrechten toegekend te krijgen;
• In Australië besloot Foodora te sluitennadat de Fair Work Ombudsman in actie kwam vanwege de ontoereikende vergoeding die aan drie werkkrachten zou zijn betaald geweest.

Het Franse Hof van Cassatie heeft onlangs, op 4 maart 2020, aangetoond dat er een werkgever-werknemer relatie bestaat tussen het Uber-platform en zijn werkkrachten, aangezien zij de bevelen van het platform moeten opvolgen en heeft een belangrijke uitspraak gedaan die dit soort dienstverleningscontracten herclassificeert als een arbeidsovereenkomst met alle aan het statuut verbonden beschermingen.
De platformen klagen dat dit hun verdienmodel zou ruïneren. Ironisch genoeg zou men kunnen stellen dat in het begin van de 19e eeuw sommige zakenmensen ook van mening waren dat de afschaffing van de slavernij hun ondernemingen zou kapotmaken, maar dit kon natuurlijk geen rechtvaardiging zijn om de afschaffing van de slavernij tegen te houden. Desondanks reageerde de regering van Emmanuel Macron onmiddellijk door te verklaren dat het nodig was om nieuwe regels uit te vinden “die vrijheid toestaan…”. Wiens vrijheid?
In de tijden van het COVID19-virus, waarin bescherming van de gezondheid synoniem is met leven of dood, is het essentieel dat DiEM25 op dit gebied (net als op vele andere) het trans-Europese overdenken bevordert en leidt om de wensen van de neoliberale regeringen die met dergelijke platformen in zee gaan, tegen te gaan.
Deze platformen betalen zelfs geen belasting in de landen waar hun onderbetaalde werkkrachten werken, gevaar lopen en moeten worden opgevangen door ondergefinancierde ziekenhuizen en infrastructuur. Ze moeten verantwoordelijk worden gehouden voor de positie die ze innemen. De uberisering van de economie moet een halt worden toegeroepen om ervoor te zorgen dat de arbeidsrechten van alle inwoners van Europa worden beschermd.

Do you want to be informed of DiEM25's actions? Sign up here