Daadwerkelijk democratische controle op Europees beleid dat niet-democratische instituties als de Eurogroep, de Europese Commissie en de Europese Raad omzeilt, is de enige hoop die Europa rest.

José Luis Malaquias
3 oktober 2017, Artikelen, Achterbanbijdrage
Men kan wel stellen dat de indrukwekkendste economische verschuiving van onze tijd de neoliberale revolutie à la Reagan en Thatcher was van de jaren ‘80, die een eind maakte aan de langste periode van continue economische groei in de geschiedenis van na de Tweede Wereld Oorlog. In haar nasleep nam de ongelijkheid toe tot het niveau van de jaren ‘20, werd economische groei anemisch en vertrokken industrieën naar elders.
Maar het meest verwoestende effect van die culturele en economische revolutie was de aftocht van linkse partijen die zich uiteindelijk schikten naar het neoliberalisme omwille van hun overleven op de korte termijn, in plaats van dat ze de traditionele waarden van links verdedigden (goede sociale voorzieningen, publieke infrastructuur, goede bescherming van werknemers en consumenten en invloed binnen bedrijven).
Politici als Tony Blair, Gerhard Schroeder en Bill Clinton kondigden hervormingen aan die zelfs voor rechtse partijen in de jaren ‘40 tot ’70 te radicaal zouden zijn geweest. Hun in naam linkse partijen dereguleerden het financiële systeem, sneden in publieke investeringen, elimineerden belastingen voor de rijken, privatiseerden grote brokken van de staat en gooiden ondertussen arbeidsregulering, consumptie- en milieuwetgeving overhoop. Uiteindelijk was er weinig verschil tussen traditioneel linkse en rechtse partijen, op een paar sociale en lifestyle kwesties na.
De gevolgen van dit gebrek aan politieke diversiteit voor de economie zijn duidelijk. De wereld geraakte in haar diepste economische crisis sinds de Grote Depressie, banken faalden genadeloos en moesten door belastingbetalers gered worden, ongelijkheid rees de pan uit, publieke diensten verslechterden en werk werd precair. Zelfs het latere economisch herstel is gebaseerd op lage lonen voor werknemers en enorme winsten voor een handvol internationale bedrijven.
De kiezers reageerden rationeel op dit gebrek aan alternatieve voorstellen van links. Als linkse partijen rechts beleid overnamen, zo werd gedacht, konden ze net zo goed voor het ‘echte werk’ gaan. En zo werd de European People’s Party dominant in Europa, zoals de Republikeinse partij dat werd in de VS. Ondertussen gingen sommige andere stemmers elders op zoek naar alternatieven, bij extreemrechts bijvoorbeeld met partijen als het Front National in Frankrijk, de AfD in Duitsland, de UKIP in Engeland en de Alt-Right en Tea Party bewegingen in de VS, om er maar een paar te noemen.
Toen de beruchte effecten van het neoliberalisme duidelijk werden en toen rechts populisme zijn echte gezicht en innerlijke tegenstellingen ging tonen, verscheen er een politieke opening voor oprecht linkse partijen die terug wilden naar een meer egalitair economisch beleid, naar een financieel systeem dat in toom wordt gehouden, naar een groter aandeel van de welvaart voor werknemers en naar daadwerkelijk democratische transnationale instituties voor de regulering van internationale handel en economische activiteit. Terwijl ‘vals links’ de ene nederlaag op de andere stapelt – in Duitsland, Spanje, Griekenland, de VS en Nederland – en veel traditioneel socialistische en arbeiderspartijen op sterven na dood zijn, overtreft het links van terug-naar-de-basis de ene verwachting na de andere. Politici als Jeremy Corbyn in het VK, Bernie Sanders in de VS en Antonio Costa in Portugal hebben de algemeen aanvaarde wijsheid dat alleen centrum partijen electoraal succes kunnen boeken (een centrum dat de afgelopen 40 jaar een enorme ruk naar rechts heeft gemaakt), afgezworen.
Op het Europese niveau heeft een nieuwe politieke entiteit een serieus debat aangewakkerd over de toekomst van Europa en de economie. DiEM25 zaait het zaad voor een hergeboorte van dezelfde Europese idealen die in het verleden zo succesvol zijn gebleken. In plaats van neoliberalisme te bestrijden met nationalisme en isolationisme, stellen we een wederopbouw voor van Europa’s synergisme en solidariteit, met sterke democratische instituties die niet makkelijk te assumeren zijn door de bedrijfslobbies die Europa ontsierd hebben en die resulteerden in Jose Manuel Barroso’s springplank van het voorzitterschap van de Europese Commissie naar de top van Goldman Sachs.
Wanneer Europese stemmers geen daadwerkelijke alternatieven in het democratisch systeem geboden worden, zullen ze deze elders zoeken. Het is het doel van DiEM25 aan te tonen dat daadwerkelijk democratische controle op de Europese politiek, die niet-democratische instituties als de Eurogroep, de Europese Commissie en de Europese Raad, omzeilt, de enige hoop is die Europa rest als zij haar welvaart, stabiliteit en vrijheid wil behouden.
José Luis Malaquias is lid van DiEM25 en natuurkundig ingenieur woonachtig in Portugal.
 
Vertaling: Niki Best
Meer weten over DiEM25 in Nederland? Klik hier!

Do you want to be informed of DiEM25's actions? Sign up here